Türkiye için en zor Davos gerçekleşiyor

MURAT EMEN-EMEN&EMEN
Haftanın Ekonomik Bülteni 27-31 Ocak 2014
İSTANBUL- Her yıl Davos isimli şirin dağ kasabası World Economic Forum adı altında 1971 yılındanberi yapılan toplantılar ile dünya iş çevreleri ile devlet adamlarını, akademisyen, bilim insanı, sanatçı ve müzik dehalarını bir araya getiriyor.





Başbakan Erdoğan’ın “One Minute” kirizi ile terkettiği Davos’ta Türkiye’yi Dışışleri Bakanı Davutoğlu ve Başbakan Yardımcısı Babacan temsil ediyorlar. Ancak “Gezi Direnişi” ndeki tutumuyla dünyanın gözünden düşen Türkiye’nin Davos’ta işiinin zor olduğu belirtiliyor. Davos’un  Türkiye adına önemli konusu ve dünyanın kafasını kurcalayan soruların başında şunlar geliyor: “Bir zamanlar örnek ülke gösterilen Türkiye bir yılda nasıl böyle farklı bir noktaya geldi: Türkiye’nin örnek ülke” şablonu çöpe atılmış durumda görülüyor. Neler oluyor?"
Bu arada Suriye krizinde batı ile uzlaşma arayan İran’ın lideri Hasan Ruhani’nin “Davos'ta 'dünya ile birlikte hareket edeceğiz' mesajı önem kazanıyor.

DAVOS
World Economic Forum adı altında 1971 yılındanberi yapılan toplantılar, dünya iş çevreleri ile devlet adamlarını, akademisyen, bilim insanı, sanatçı ve müzik dehalarını her yıl Davos isimli bu şirin dağ kasabasında biraraya getirmeyi hedefliyor. Kurucusu Enka’nın patronu Şarık Tara’nın yakın dostu olan Alman asıllı ekonomi Profesörü Claus Schwab’tır. Davos toplantıları Claus Schwab’ın yönetiminde yapıldığında her yıl ses getiriyor.
Başbakan Erdoğan’ın “one munite” diyaloğu nedeniyle “Bir daha gelmeyeceğim” dediği bu yılın toplantılarına Dışişleri Bakanı Davutoğlu ile Başbakan Yardımcısı Babacan katılıyor. Ayrıca Özel sektörden konuşmacıların katılacağı belirtiliyor.



Bu yıl Davos’un ası; İran lideri Hasan Ruhani olarak görülüyor. İsviçre’nin Montrö kasabasında toplanan Suriye toplantısına kabul edilmeyen İran ve Lideri Hasan Ruhani, Davos’a katılarak büyük sükse yaptı.
Davos toplantılarını izleyen gazeteci dostum Osman Ulagay’ın yazdığına göre “ Davos, Türkler için zor geçecek.”
Toplantıya katılan Türklere sorulacak soruların başında “Bir zamanlar örnek ülke gösterilen Türkiye bir yılda nasıl böyle farklı bir noktaya geldi? Bir ülke bir yılda bu kadar nasıl değişir?” soruları geliyor. Ulagay ”Gezi direnişinin başladığı günlerden buyana Türkiye’de yaşananların, Türkiye’nin Davos’a yansıyan imajını onarılması imkansız biçimde bozduğunu görmemek olanaksız. Geçen yıl hemen herkesin ezberinde olan “Türkiye Örnek Ülke” şablonu çöpe atılmış durumda” diyor.



İran 10 yıl sonra Davos'ta
Bütün gözler Davos’un gözdesi olan Ruhani’de. Söyledikleri çok önemli gerçekten.“ Davos'ta 'dünya ile birlikte hareket edeceğiz' mesajını verdi.
10 yıl aradan sonra Davos'taki foruma katılan ilk İran Cumhurbaşkanı olan Hasan Ruhani, dünya ile "yapıcı" bir işbirliği programı yürüteceklerini açıkladı. Suriye'deki 'terörist' unsurların ülkeden çıkartılması gerektiğini kaydeden Ruhani, "Teröristleri destekleyen ülkelere seslenmeliyiz. Bu durum onların çıkarına olmayacak ve sıra onlara da gelecek" dedi.
Suriyeli muhalefetin Şam yönetimiyle aynı masaya müzakerelerde bulunmaları için zemin hazırlanması gerektiğini dile getiren Ruhani, ''Suriye krizinde tek çıkış ve en iyi çözüm, özgür ve adil seçimlerin yapılmasından geçiyor. Seçimden çıkacak her türlü sonucu kabul etmeliyiz. Ülkenin geleceği dış güçler tarafından belirlenmemeli" dedi.
Başta ticaret olmak üzere komşu ülkelerle ilişkileri her alanda derinleştirmek istediklerini söyleyen İran Cumhurbaşkanı, nükleer anlaşmanın yürürlüğe girmesinin ardından Avrupa ile ilişkileri normalleştirmeyi arzu ettiklerini ifade etti. Bu arada Davos'taki İran heyetinin, Batı ile yakınlaşma kapsamında özellikle petrol sektöründe teknoloji transferine imkan sağlayacak enerji anlaşmaları için büyük şirketlerin yetkililerini bilgilendirdiği belirtiliyor. Zirve öncesi İsviçre devlet televizyonuna mülakat veren Ruhani, "30 yıl aradan sonra İran'da ABD elçiliğinin açılıp açılmayacağı sorusuna, "İmkansız değil. ABD ile ilişkilerimiz normalleşiyor" cevabını verdi.ABD ambargosu da yavaş yavaş kalkıyor.



TÜRKİYE DOSYASI
Geçtiğimiz hafta yapılan PPK Toplantısından, üstü kapalı bir faiz artırımı çıkınca, piyasalar başta olayın ne olduğunu anlamakta bocaladılar. Ama hesap yapınca gördüler ki bu asgari .50 baz puanlık bir gizlenmiş faiz artışı.Piyasalar şaşkındı. Görüldü ki kararı veren Merkez değil, hükümetti. Bedeli çok fazla oldu. Teknik olarak uygulanan taktik doğru olabilir. Ancak ilaç bu değildi. Müşteriye göre muamele yapılınca ters tapti. Döviz aldı başını gitti. Özellikle ertesi günü dolar karşısında TL.2.30 barajını 3 milyar dolarlık müdahaleye rağmen aştı. Değer verdiğim bir ekonomistin tabiriyle Türk lirasının çıpası tutmadı. Demir taradı. Nerede duracağı şimdilik belli değil.
Haftanın son gününe dolar/TL. 2.3050 ile başladı.öğle saatlerinde 2.32 civarına geldi.Haftayı 2.3250 olarak kapattı.Ancak durum içaçıcı değil.
Bu konudaki yorumlara gelince çok çeşitli görüş var. Ama uygulama doğrudur diyen yok.
"Merkez Bankası denenmiş ve test edilmiş yöntemlere geri döndü" diyen Standart Bank gelişen piyasalar ekonomisti Tim Ash, bu hamlenin trendi yavaşlatsa da değiştirmeyeceğini söyledi.

Trendin değişmesi için
• Cari açıkta, kısa vadeli borçta düzelme,
• Perakende döviz talebinde azalma,
• Merkez Bankası'nın faizi artırmayacağının kabul edilmesi gerektiğini söylüyor:
"Faizleri artırmak iç talebi azaltarak, cari açığın düzelmesine yardım edecek. Bu ekonominin giriş dersi. Bazen işleri basitleştirmek daha iyidir”
"Kalıcı düşüş için faiz artırımı ya da Ek Parasal Sıkılaştırmanın daha sık uygulanması gerekiyor"
Bu hafta Pazartesi ve Perşembe günü ek parasal sıkılaştırmaya gidecek olan Merkez Bankası, Salı günü aldığı kararlar uyarınca yüzde 9'dan fonlama sağlayacak.



Şirketlere 83 milyarlık kur yükü
Dünya Gazetesinin haberine göre; şirketlerin açık pozisyonları kasım 2013 itibariyle 166.7 milyar dolar idi. Kur artışı bu açığın TL karşılığını 83 milyar TL: artırdı. Aynı şekilde şirketlerin ithalat borçları 26.2 milyar dolar idi. Sadece bu borçlardan kaynaklanan kur yükü 13 milyar lira düzeyinde.
Gazete bu hesaplamaları 2 mayıs 2013 kuru olan 1.80 ile günümüz kuru olan2.30’dan yapıyor. Bu hesaba göre mayıs ayında 300 milyar tl olan açık pozisyon trakamınız 22 ocak kuru ile 383 milyar tl oluyor.
Döviz fazlası olan şirketler için sorun yok. Ancak açık pozisyonla yakalanan özellikle kobilerde büyük sıkıntılar sözkonusu. Bankaların ek teminat talepleri onları sıkıştırıyor. Önümüzdeki günlerde rahatsızlık giderek artacak gözüküyor.

Yabancı portföyü azalıyor
FED kararları ile bağlantılı olarak yabancı portföyünde azalma esasen bekleniyordu. Bütün gelişmekte olan ülkeler gibi Türkiye’de bu sancıyı hissediyordu. Ancak 17 aralık yolsuzluk olayları ile ortalık karışınca, bakışlar gelişmekte olan ülkeler dışına çıktı ve ayrıştı. Dünya olayları daha bir başka gözle takip ediyor. Daha dikkatli olma durumundayız. Ancak itişmek ve tepişmek gibi bir özelliğimize mani olamadığımız için tedirginlik duracağına artıyor.
Dünya’nın verdiği rakama göre yabancı portföyü 10 ocak itibariyle 42.6 milyar dolar azalmış durumda. Borsanın payı üçte bir. 24 mayıs 2013 tarihinden buyana7.5 aylık dönemde yabancı portföyü %25 oranında azaldı. Şimdilik önemli bir azalma. Ancak bu kanamayı durdurabilmek için yapılması gerekenlerden uzağız.



Şimdi de TÜSİAD Hükümet kavgası başladı
TÜSİAD’ın 44.üncü Genel Kurulu geçtiğimiz hafta yapıldı. Toplantıda konuşma yapan Başkan Muharrem Yılmaz “Gözleri kör eden cemaat-Hükümet kavgası herkese zarar verecek derken, vergi cezalarıyla şirketler üzerinde baskı kurulan, ihale yasası yazboz tahtasına dönen bir ülkeye yabancı sermaye gelmez dedi.
Bu çıkışa gelecek cevabı hepimiz dört gözle bekliyorduk. Nitekim Brüksel dönüşü hemen cevap verildi ve Yılmaz ve TÜSİAD ” vatan haini” damgası yedi.



Eski başkanlardan Erkut Yücaoğlu “Türkiye markası, belirgin hatalar sonucunda 4 noktada ağır hasar gördü. Birincisi dış politika, ikincisi demokrasi ilkesi, üçüncüsü hukuk devleti ilkesinin zedelenmesiyle ortaya çıktı. Dördüncüsü bunların sonucunda dövizde meydan geldi.” dedi.TÜSİAD’a siyaset ve belirsizlik vurgusu hakim oldu Muharrem Yılmaz’a cevap veren Başbakan’ın üslübünu ben şahsen uygun görmedim.Önüne gelene veya karşı fikir üreten kimselere vatan haini damgası vurmak bir başbakana yakışmıyor. Bir köşe yazarının anlatımıyla “Vatan hainliği noktasında bir değerlendirme bu kadar kolay yapılmamalı. Ancak bir sözden dolayı vatan hainliği sınıfına yükselmek bu kadar kolay ise vatan hainliği; kim yaparsa yapsın yolsuzluğa bulaşmak ve kamu otoritesini buna bulaştırmaktır.

PİYASALAR
Borsa
İnişli çıkışlı borsamız galiba en mağdurlardan. Gene 60 binlerde dolaşmaya başladı. Fazlasıda bu ortamda beklenemez. Şimdiden alıp bekliyeyim diyecekler bile tereddüt yaşıyor. Şu kısa dönemde endeks kurun etkisiyle %2.8 düştü.Gelişmekte olan ülkeler içinde en kötü durumdayız.Geçtiğimiz haftanın kapanışı 64.427.
2014 yılına hakim olacak yüksek kur, enflasyon ve yüksek faiz ortamında karların çok etkileneceği muhakkak. Yabancılar borsanın üçte birinden çıktılar. Yerine başkaları geldi muhakkak. Ama yüksek endeksler için beklememiz gerekecek.

Faizler
Faizler son iki yılın zirvesine oturdu. Merkez’in politikasına göre, kuru önleyebilmek için daha sık istisnai gün uygulaması yapılacağından kısa vadeli faizler yukarı doğru gidecek. Ulaşılan gösterfaiz bileşiği 10.97.

Döviz
Geçtiğimiz haftanın dolar/TL kapanışı 2.3355, Euro 3.1960 ve parite 1.3678 oldu.
Piyasa Merkezin bu hafta dövizle nasıl mücadele edeceğini merak ediyor. Haftanın iki günü %9’dan istisnai gün. Ayrıca döviz ihaleleri ile bakalım ne sonuç alınacak.
Beklenti Merkez’in istisnai gün sayısını artırarak, piyasaların beklediği yüksek faiz duygusunu tatmin etmek. Bu hafta ilginç bir hafta olacak.
Esenlikle kalın