İstanbul turizminde batılı “out” doğulu “in”

Yazımın başlığını özellikle “İstanbul turizmi” olarak belirtmekte fayda gördüm zira Türkiye alan bakımından büyük bir ülke ve her bölgenin kendine has özellikleri var. Dolayısıyla bir bölgede ki turizm hareketleri diğer bir bölgede ki turizm hareketleriyle farklılıklar gösterebiliyor. Konuyu fazla dağıtmamak ve verilmek istenen mesajı daha anlaşılır kılmak için böyle bir daraltmaya gerek duydum.
Turist rehberleriyle işbirliği içerisinde olmak isteyen A+ standartında bir AVM var. Geçenlerde meslek odamız vasıtasıyla göndermiş oldukları bir duyuruda bir grup ülke adı listelemişler ve bu ülke vatandaşlarını AVM’lerinde daha fazla görmek istedikleri yönünde bir dilekte bulunmuşlar. Listeye şöyle bir bakıyoruz:
Azerbaycan, Kazakistan, Çin, Singapur, Japonya, Tayvan, Hindistan, Suudi Arabistan, B.A.E, Dubai, Ürdün, Kuveyt, Katar, İsrail, Tunus, İran, Fas, Libya, Cezayir, Lübnan, Mısır ve Rusya.
Görüldüğü gibi neredeyse tamamı Asya , Orta Doğu ve Kuzey Afrika. Çok ilginç!..
Türk turizminde ana tema olarak Kültür-Alışveriş-Kongre ve Tatil köyü amaçlı olmak üzere 2 ana gruptan bahsediyoruz. Özellikle İstanbul turizmi için söz konusu olan Kültür-Alışveriş-Kongre amaçlı gelen turistler bakımından belirgin bir değişim gözlenmekte. Son 50 yıllık trend ve yapılanma değişmekte. Batı’lı turistin yerini Asyalı ve Orta Doğulu turist almaktadır.
Batılı turist gezmeye görmeye para harcamaya devam etmektedir ancak İstanbul’da alışveriş için para harcamak konusunda oldukça nazlanır duruma gelmiştir. Bunun nedenlerini anlamak için İstanbul çarşılarında yabancılar için almaya değer ne var diye şöyle bir bakmak gerekir. Türk ürünlerini 2 ana gruba ayırabiliriz. Birinci grup, gelişmekte olan ülkelerde olmayan son model teknolojik ürünler ve son moda tekstil-moda vb ürünlerdir. 2. Grup alışveriş ürünleriyse ise gelişmiş ülkelerde bulunmayan otantik, tarihi hikayesi olan ve Türkiye’de üretilen tipik ürünleridir.
İstanbul’u ziyaret eden Batı’lı turist alışveriş yapmakta artık nazlanmaktadır zira kendi ülkesinde zaten kolaylıkla bulabildiği 1.grup ürünleri almak için bir nedeni yoktur; eskiden beri de Batı’lı turist zaten modern alışveriş mekânlarından uzak durmuş ve 2. grupta saydığım Türk ürünlerine ilgi göstermekteydi ancak son yıllarda meydan gelen önemli bir değişim sonucu artık bunlara da ilgi azalmaktadır. Zira, tipik, otantik ve Türkiye’de üretilen turistik ürünler artık oldukça pahallı hale gelmiştir. İşgücünün pahalanması, masrafların artması, hayat standartlarının yükselmesi vs vs nedenlerden dolayı Türkiye’de üretim maliyetleri oldukça artmıştır. Bu da turistik ürünleri oldukça pahallı hale getirmiştir. Dolayısıyla Batı’lı turist için İstanbul’da alışveriş artık cazibesini yitirmiştir.
Batı’lı olmayan ve Türkiye’yi ziyaret etmekte olan çoğunluğu Asya’lı ve Ortadoğulu turistler içinse Türkiye henüz yeni keşfedilen ve heyecan verici, cazibeli bir destinasyon niteliğindedir. Her ülkenin öncü turistleri genellikle o ülkelerin harcama kapasitesi yüksek paralı insanlarından oluşur. Daha sonra yavaş yavaş yukarıdan aşağı doğru bir piramit şeklinde turist profili değişir. Yıllar ilerledikçe gelen turist sayısı artar ancak harcama yapabilen insan sayısı düşer ve iş kitle turizmine döner.
Piramitin üst segmentinde yeralan ve Asya-Orta Doğu-Kuzey Afrika gibi ülkelerden gelen bu insanlar eskiden Avrupa’ya gidip yaptıkları alışverişlerini artık İstanbul’da yapmaktalar zira burada her şey vardır. Üstelik kültürel ve tarihi nedenlerden dolayı biraz da son dönem Türk dizilerinden dolayı Türkiye’yi sevmektedirler de.
Bugün yaz kış fark etmez, herhangi bir AVM’ye gidipte alışveriş yaparken sağımızda solumuzda bu saydığımız ülkelerden gelen turistleri görmemek imkansız hale gelmiştir ve genellikle hepsinin de ellerinde koca koca torbalar vardır. Eskiden Kapalıçarşı’da ellerinde koca koca çantalarda halı taşıyan Batı’lı turistlerle gördüğümüz manzara yıllar içinde ilginç bir evrim geçirdi ve modern AVM’ler de gene koca çantalarda Türkiye’de üretilmiş diğer kaliteli ürünleri alan-taşıyan Asya-Afrika ve Orta-Doğu’lu insanlardan meydana gelen manzaralara dönüştü. Bu insanlar ciddi alışveriş yapıyorlar ve esnaf çok memnun. Nasıl olmasın ki..bir AVM’de 200 gram kayısı kurusu alan bir Arap turist çok beğeniyor ve aynısından 1 ton sipariş veriyor! Siparişi duyan tezgâhtar şaka yaptığını sanıyor ancak Arap turist çok ciddidir!
Her şey değişiyor; Turizm’de trendler de değişiyor. Turizm Bakanlığının bu hedef ülkelerde reklam-tanıtım çalışması yapmasına bile gerek yok artık zira Türk film ve dizileri bu işi gayet iyi yapmaktadır. Turizm Bakanlığı’nın yapması gereken belki genç, girişimci turizm profesyonellerinin önünü açacak yapısal değişiklikler konusunda girişimlerde bulunmak olabilir.