BRÜKSEL - Avrupa Birliği ülkeleri, uzun süredir beklenen hava yolcusu hakları reformunda ortak bir tutum benimsedi. Ancak kabin bagajı ücretlendirmesi hala büyük tartışma yaratıyor
Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, hava yolcularının haklarını güncellemeyi amaçlayan kapsamlı bir reform paketinde uzlaştı. Ancak kabin bagajı ücretlerinin yasal zemine oturtulması yönündeki öneri, Almanya, Portekiz, Slovenya ve İspanya'nın itirazlarına rağmen kabul edildi.

Perşembe günü Brüksel’de bir araya gelen AB Ulaştırma Bakanları, el bagajına ilişkin ücretlendirmeyi kapsayan önerileri de içeren yeni yolcu hakları düzenlemelerini onayladı. Euronews’in haberine göre, kabul edilen düzenleme kapsamında yolculara koltuğun altına sığabilecek boyutta bir çanta hakkı ücretsiz olarak tanınırken, diğer kabin bagajları ücretli hale getirilebilecek.

Yeniden yönlendirme zorunluluğu ve tazminat sınırları

Yeni kurallara göre, havayolları uçuş iptali veya gecikme durumunda yolcuları en kısa sürede başka bir seferle yönlendirmekle yükümlü olacak. Gerekirse bu yönlendirme başka bir havayolu veya farklı bir ulaşım aracıyla da sağlanabilecek.

Eğer üç saat içinde yeniden yönlendirme sağlanmazsa, yolcular kendi alternatif ulaşım yöntemlerini ayarlayabilecek ve orijinal bilet bedelinin %400’üne kadar geri ödeme talep edebilecek.

Yeni tazminat düzenlemelerine göre, kısa ve AB içi uçuşlarda (3.500 km altı) dört saati aşan gecikmelerde yolcular 300 euro, uzun mesafeli uçuşlarda (3.500 km üzeri) altı saati aşan gecikmelerde ise 500 euro tazminat alabilecek.

"Olağanüstü durum" savunmasına sıkı kurallar

Havayolları, “olağanüstü koşullar” gerekçesini öne sürebilmek için artık tüm makul önlemleri almış olduklarını kanıtlamak zorunda kalacak. Ayrıca gecikme yaşanması halinde yolculara yiyecek, içecek ve konaklama sağlamak zorunlu olacak. Bu yükümlülük yerine getirilmediği takdirde, yolcular masrafları kendileri karşılayarak havayolundan geri ödeme talep edebilecek.

Yolcu haklarının daha iyi uygulanabilmesi için bilgilendirme yükümlülükleri de artırıldı. Havayolları, bilet alım anından itibaren yolcuları açık bir şekilde bilgilendirmekle ve şikâyet sürecinde şeffaf olmakla yükümlü olacak.

Yolcuların taleplerini iletme süresi altı ayla sınırlandırılırken, havayolları bu başvurulara en geç 14 gün içinde yanıt vermek zorunda kalacak.

"12 yıldır yapılamayan reform tamamlandı"

AB Dönem Başkanlığını yürüten Polonya’nın Altyapı Bakanı Dariusz Klimczak, oylamanın ardından yaptığı açıklamada, “Bugün kabul edilen tutum, hava yolcularının ve havayolu şirketlerinin uzun süredir dile getirdiği, daha net ve güncellenmiş kurallar yönündeki çağrıya yanıt veriyor,” dedi

Tüketici örgütlerinden kabin bagajı tepkisi

Ancak Avrupa Tüketici Örgütü BEUC, kabul edilen düzenlemeye sert tepki gösterdi. Örgüt, yolculara bilgi ve yardım konusunda bazı iyileştirmeler yapılmasına rağmen, temel haklarda ciddi gerilemeler yaşandığını savundu.

BEUC Genel Direktörü Agustín Reyna, “Kağıt üzerinde bazı haklar geliştirildi, ancak birçok temel hakkın geriye gitmesi söz konusu. Örneğin yeni tazminat eşikleri nedeniyle çoğu yolcu, iki ila dört saatlik gecikmelerde artık tazminat alamayacak,” dedi.

Reyna, el bagajı ücretleriyle ilgili olarak ise şu değerlendirmede bulundu:

“Tüketici örgütleri, el bagajı için ücret alınmasının AB kurallarına ve AB Adalet Divanı içtihatlarına aykırı olduğunu belirterek geçen Mayıs ayında Avrupa Komisyonu’na şikâyette bulundu. El bagajı, yolcu taşımacılığının temel unsurlarındandır. Ancak Konsey’in kabul ettiği metin, makul boyuttaki el bagajının ücretlendirilmesini meşrulaştırıyor.”

ABD'de durum nasıl?

BBC'de dün yayınlanan bir habere göre, sadece ABD’deki havayolu şirketleri, 2023 yılında check-in bagaj ücretlerinden 7 milyar dolar, 2024’te ise 7,27 milyar dolar gelir elde etti. Bu rakam, 2019’daki 5,76 milyar dolarlık gelire kıyasla büyük bir artışa işaret ediyor.

Ek ücretlerden en fazla kazanan şirketler

American Airlines: 2008'de ABD'de ilk kez check-in bagajı ücretlendiren havayolu oldu (15 dolar). Sektörde ücret uygulamasını başlatan öncülerden.

Southwest Airlines: Eskiden ücretsiz bagajla öne çıkan Southwest, artık iç hatlarda check-in bagajı için ücret alıyor. Bu, yolcuların tepkisini çekti.

Air Canada: En son check-in bagaj için ücret talep eden şirketlerden biri. Yolcuların kabin bagajı tercihine yönelmesine neden oldu.

Ryanair: Kabin bagajını ücretlendiren ilk Avrupa şirketlerinden biri. Sadece koltuk altına sığan küçük çantaları ücretsiz kabul ediyor, üst bölmeye konulan el bagajı için ise en az 6 sterlin (yaklaşık 230 TL) ücret talep ediyor.