Lirada değer kaybı: Ekonomistler nasıl yorumladı?

İSTANBUL - İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ile birlikte 100'e yakın kişinin gözaltına alınmasının ardından Türk lirası döviz karşısında değer kaybetti. Türk lirası sabah saatlerinde yüzde 10'dan fazla değer kaybetti. Serbest piyasada Amerikan doları 41 lirayı aşarak rekor tazeledi, euro ise 45 liraya dayandı. Dolar ve euro ilerleyen saatlerde geriledi.

Reuters haber ajansı, bu süreçte dövize müdahale edildiğini ve hesaplamalara göre Merkez Bankası'nın beş ila 10 milyar dolar arasında satış yaptığını yazdı.

Bloomberg'e konuşan bir Merkez Bankası yetkilisi de sekiz milyar dolar satıldığını belirtti.

Altında yeni rekorların nedeni ne, yükseliş sürecek mi?

Borsa İstanbul BIST 100 endeksi de güne yüzde 6,87 değer kaybı ile başladı. Bu düşüşün ardından Borsa İstanbul tarafından Endekse Bağlı Devre Kesici (EBDK) sistemi devreye sokuldu. Öğleden sonra değer kaybının yüzde 7 civarına gelmesiyle Borsa İstanbul'da yine devre kesici uygulandı.

BIST 100 endeksi 10 bin 23 puana kadar geriledi. Türk lirasındaki değer kaybının ardından Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sosyal medya hesabından açıklama yaptı.

Şimşek, paylaşımında "Piyasaların sağlıklı işleyişi için gereken her şey yapılıyor. Uygulamakta olduğumuz ekonomi programı kararlılıkla devam ediyor" ifadelerini kullandı.

Şimşek'in sözlerine tepki gösteren CHP Genel Sekreteri Selin Sayek Böke ise sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda "Bir netleşelim. Bu uygulamakta olduğunuz ekonomi programı değil. Uygulamakta olduğunuz şey, ağır hukuksuzluklar ve demokrasi yıkımıdır. Bedelini halk derin yoksullaşmayla ödüyor. Sorumlusunuz" dedi.

Morgan Stanley borsa üyeliğinden çıktı

Bu arada Kamuoyunu Aydınlatma Platformu'ndan yapılan açıklamada, Morgan Stanley'nin başvurusu üzerine İstanbul Borsası üyeliğinin sonlandırıldığı belirtildi.

Açıklamada "Faaliyet izinlerinden tamamen feragat etme başvurusu Sermaye Piyasası Kurulunca olumlu karşılanarak sahip olduğu Dar Yetkili Aracı Kurum Belgesi iptal edilen Morgan Stanley Menkul Değerler A.Ş. (Üye Kodu:MSI), Borsamız Yönetim Kurulunun 12/03/2025 tarihli kararı ile Borsa üyeliğinden çıkarılmıştır" denildi.

'Yalnızca muhalefete değil, iş gruplarına da saldırı'

Küresel danışmanlık hizmeti veren ABD merkezli Teneo şirketinin Eş Başkanı ve Araştırma Direktörü Volfgano Piccoli, gözaltılar hakkında "Türkiye'nin demokrasi ve seçimler bakımından Rusya'ya benzer bir siyasi iklime doğru gidip gitmediğini bekleyip göreceğiz" diye konuştu.

Piccoli, şu değerlendirmeyi yaptı:

"Bu yalnızca siyasi muhalefete değil, ülkenin ekonomisinde geleneksel olarak büyük rol oynayan kilit iş gruplarına da bir saldırı."

ABD merkezli finans şirketi State Street'in Avrupa, Orta Doğu ve Afrika (EMEA) Makro Strateji Bölümü Başkanı Timothy Graf ise "Yaklaşımın iyileşmesi ve siyasi ve para politikaları süreçlerinde daha fazla özgürlük olduğu düşüncesiyle geçen iki yılın ardından [gözaltılar] bu durumu büyük ölçüde sorgulatıyor" yorumunu yaptı.

Hollanda merkezli Rabobank'ın Londra merkezinde Döviz Stratejisi Bölümü'nün başında bulunan Jane Foley, Türkiye'deki gözaltıların G10 pazarlarını da etkilediğine dikkat çekti.

Foley, "Türkiye Avrupa'ya yakın ve çok büyük bir orduya sahip. Dolayısıyla Trump'ın NATO'dan uzaklaşmasıyla Türkiye'ye biraz daha fazla odaklanabileceği algısı vardı" diye konuştu.

Ekonomistler ne diyor?

İktisatçı Hayri Kozanoğlu, sosyal medyadan yaptığı paylaşımda "Mehmet Şimşek'in yavaş döviz hareketlerine dayalı 'dezenflasyon' programı bugün itibarıyla çökmüştür" dedi.

Ekonomist Tunç Şatıroğlu, merkez bankası tarafından yapıldığı tahmin edilen müdahale hakkında "Dolar kurunu baskılayarak enflasyonu dizginlemeye çalışmak taşla denizi doldurmaya benzer, Deniz bir gün bir şekilde kendine ait olanı geri alır" ifadelerini kullandığı bir paylaşım yaptı.

Şatıroğlu ayrıca başka bir paylaşımında şu ifadeleri kullandı:

"Bu hafta içinde yapılması şartıyla 750 baz puanlık faiz artışı durumu idare etmek için yeterli olabilir diye düşünüyorum. Beklenirse maliyet daha da artabilir."

Ekonomist Timothy Ash de X üzerinden yaptığı paylaşımda "Görünüşe göre TCMB liranın siyasi şoktan etkilenmesine müsaade etti ve daha sonra devreye girdi" dedi ve ekledi:

"Siyasi gerginlikler devam ederse enflasyonun yansımasını engellemek için politika faizlerini artırmaları gerekebilir."