Yıllar önce bir Newyork ziyaretimde Ata Köseoğlu beni çalıştığı o yılların gözde yatırım bankası Bear Stern'e sabah kahvaltısına çağırmıştı. Park Avenue üzerinde Waldorf Astoria oteline yürüme mesafesindeki Bear Stern'e sabahın 7.30'ında girdiğinizde şaşırmamanız mümkün değil. En üst kattaki lounge dedikleri kahvaltı salonu ağzına kadar dolu. Masaların yarısı müşterilere verilmiş randevular. Sanırsınız 5 yıldızlı otelin lokkantasındasınız. Tertemiz beyaz giysiler içinde elleri beyaz eldivenli garsonlar masalar arasında mekik dokuyor. Mesai daha o saatlerde başlıyor. Daha sonra Köseoğlu katları gezdirirken CEO'nun makam odasının dışında yüzlerce dealer'ın bulunduğu salondaki işlem masasınıda gösterdi. CEO'nun ceketi sandalyesinde asılı idi.
İşte dünyanın sayılı yatırım bankalarından Bear Stern böyle bir yerdi. Şimdi yerinde yeller esiyor. Lehman Brothers ile birlikte 2008 krizinde yerle bir oldu. Geçtiğimiz günlerde FED tarafından açıklanan bir raporda “eğer FED zamanında tedbirler almış olsaydı” ABD ve bütün dünya bu büyük faturayı ödemeyecekti deniliyor. Beş yıl geçikme ile hazırlanan raporda tedbirler alınmış olsaydı resesyonun bu kadar tahripkar olmayacağına parmak basılıyor.
İnsan ABD gibi bir ülkede FED gibi bir kuruluşun bu hatayı nasıl yapabildiğine akıl sır ermiyor.
Bunda kredi derecelendirme kuruluşlarınında büyük ihmali olduğu muhakkak. Piyasalardaki bu ciddi bozulmayı bu anlı şanlı kuruluşların öngörememesi manidardır. Bu aymazlık ilk etapta AIG'nin magduriyeti konut piyasasının ve istihdam piyasasının çökmesi ve problemlerin büyümesine ön ayak oldu. Daha öncede yazmıştım. Türkiye'deki bir bankanın hazinesine bakan genç bir GMY bu karanlığı ve gelmekte olan tehlikeyi bana yemekte anlatmış ama benide inandıramamıştı. Sonra Kahin Amerikalı Profesör neden sonra çıkıp “Kriz geliyor” deyince insanlar uyandılar.
İşte bu krizle birlikte güzel bir sabah kahvaltısı yaptığımız Bear Stern yanında Lehman Brothers ve irili ufaklı pekçok amerikan bankasının sonu gelmişti.
Dünya krizlerden ders almak zorunda. Bu öyle bir kriz ki diğerlerine benzemeyen ve hemen hemen bütün dünyayı etkisi altına alan unutulmayacak bir kriz. Bizlere globalizasyonun ne olduğunu bütün açıklığı ile ögreten bir olay oldu. Ama gözümüzde büyüttüğümüz o dev gibi derecelendirme kuruluşlarının zaaflarının da olabileceğini ve likidite denen konunun fevkalade bir sorun olduğunu geçte olsa bedelini ödeyerek ögrendik.
