"Ata Yurt", Moğolistan'da -1

NEZİH ÜÇKARDEŞLER-ÖZKAN ALTINTAŞ -
ULANBATUR / MOĞOLİSTAN – Türkiye’nin deneyimli turizmcilerinden Gülentur’un sahibi Nezih Üçkardeşler, son dönemde leyleği havada gördü. Türk Hava Yolları’nın her tanıtım gezisine katılmaktan günümüzün önemli seyyahları arasına girdi.
İran, Almanya, Avusturya, Lübnan derken kendini birdenbire Moğolistan yolunda buluverdi. Hem de nasıl üzerinde sıcak ülke Kudüs’ün kıyafetleriyle….



Halbuki gittiği ülke Moğolistan neredeyse kutup soğuklarına sahip bulunuyordu. Ancak hava durumunu bilmiyordu. Bunun sıkıntısı sonraki günlerde ortaya çıktı.
Nezih Üçkardeşler, Moğolistan gezisi boyunca fotoğraflar çekti notlar aldı. Bana “Keşke yanımda gazeteci olarak bulunsaydın. Dünyanın en ilginç ülkesine görme fırsatını buldum. Bir daha gider misin deseler, yine giderim” dedi. Moğolistan’a çağrılıydım. Ancak aynı tarihlerde Malezya Turizm Bakanlığı’nın davetlisi olarak Kuala Lumpur ve Langhawi’de idim.
Bu yazıyı Nezih Üçkardeşler’in anlatımıyla ve çeşitli kaynaklardan yararlanarak kaleme aldım.

ATA YURD'UMUZA YOLCULUK
Türk Hava Yolları’nın Moğolistan’da uçtuğu ilk nokta olan Ulan Batur’a yaptığı seferler, İstanbul-Bişkek-Ulan Batur olarak, İstanbul’dan Pazartesi, Çarşamba ve Cuma, Ulan Batur’dan Salı, Perşembe ve Cumartesi günleri olmak üzere haftada 3 gün karşılıklı olarak yapılıyor.
Türk Hava Yolları’nın Boeing 737-800 tipi uçağıyla İstanbul’dan hareket ettiğimizde Moğolistan hakkında kitaplarda okuduklarımızdan farklı bilgiler yoktu. Yani Cengiz Han ve Orhun Yazıtları, Türklerin Orta Asya’dan göç ettikleri topraklar, yani “Atayurdumuz” gibi bir sürü karışık bilgi…
Moğolistan'da altı kadına sadece bir erkeğin düştüğübelirtiliyor. Bu ülke Moğolistan. Büyük Moğol İmparatoru Cengiz Han'ın ülkesi... Moğolistan'ın Türkler için önemi ise farklı. Orhun Abideleri, Göktürk Anıtları ile Türk tarihi açısından da ayrı bir değer taşıyor.

THY’NIN İKRAM BOMBARDIMANI
THY’nin tanıtım gezisine seçilen seyahat acenteleri ile yapacağımız yolculuk oldukça uzundu. Gülentur olarak aynı ekibin içinde yer alıyordum. Uçakta THY’nin durmaksızın yaptığı servis ile uzun süren yolculuğun farkına varmadık desek yeridir.
Moğolistan THY uçaklarına haftada 500 kişilik yolcu kotası koymuş. Büyük uçak koydurmuyor. Bu nedenle küçük uçak Ulanbatur’a ulaşmak için Bişkek’te yakıt ikmali yapıyor.
Yakıt aldıktan sonra Moğolistan’ın başkenti Ulanbatur’a uçtuk. Toplam 11 saatlik yolculuktan vardığımız Ulanbatur Havalimanı’nda valizlerimizi alarak bizi bekleyen THY’nın Ulanbatur Pazarlama Müdürü Sarnai Batsukh ile buluştuk.

RUSLARIN İZLERİ HERYERDE GÖRÜLÜYOR
Ulanbatur 90’lı yılların başında, eski Sovyet büyük şehirlerinden biri gibiydi. Görkemli devlet binaları, çirkin toplu konutlar ve Ruslardan kalan geniş caddeler. Eski ismi Urga olan olan şehrin Türkçe karşılığı “Kızıl Bahadır”dı. Ulanbatur’un nüfusu bir milyonun biraz üzerindeydi. Orta Kuzey Moğolistan’da Tuul Nehri üzerinde bulunuyor. Peace ve Cengiz Han bulvarları şehrin en büyük caddeleri idi. Pace Caddesi’nde Sukbattar Meydanı, opera-bale binası, büyük tiyatro, şehrin yeni görkemli yapıları Blue Sky Tower ve Central Tower dikkat çekiyor.

ULAN BATUR'DAKİ MÜZELER
Ulan batur’ un merkezinde müzelerden başka görülecek fazla bir şey yok, “Doğa Müzesi” ve “Milli Tarih Müzesi” nin güzeldi.





Doğa Müzesini gezdim, Moğolistan’daki yaban hayatının bütün örneklerinden koymuşlar; özellikle kuşlar ve kelebekler çok geniş bir çeşitlilik içeriyordu. Dinazorların olduğu bölüm de çok ilginçti, giden herkese ziyaret etmelerini tavsiye ederim.



Buradaki dinozor iskeletini Amerikalılar çalmışlar sonra iade etmişlerdi. Dünyada bulunan en eski iskelet olduğunu öğrendik.



GÜÇLÜ HAYAT DOLU BİR ŞEHİR
Cengiz Han Caddesi’nde ise bilinen tüm giyim markaları ve alışveriş merkezleri sıralanıyordu. Şehri farklı gösteren bakımsız Ruslardan kalma eski binalardı. Yeni yapılan binalar ile eski binalar arasında görünümde 50 yıl fark vardı.
Ulanbatur, başkent olmanın getirdiği güçlü hayat dolu bir şehirdi. Her köşe başında restoran, kafe, barlar sıralanıyordu. Bütün Asya ülkelerinin merakı olan karaoke barları burada da vardı. Ulan Batur’da hayat dolu bir yaşam tarzının varlığını gösteriyordu.

BÜYÜK ÜLKE, AZ NÜFUS
Orta Asya'da denize kıyısı olmayan, gözalabildiğine ovalardan, çayırlardan oluşan bir ülke. Yüzölçümü 1.5 milyon metrekare yani Türkiye'nin iki katı... Moğolistan’ın nüfusu Türkiye’nin 35’de birinden az. Nüfusu sadece 3 milyon.
Bölgesel iki süper gücün arasına sıkışmış. Bir yanında Rusya, diğer yanında Çin. Moğolistan, tarım, madencilik, hayvancılık ve turizme dayalı bir ekonomiye sahip. Dış ticaret hacmi sadece 3 milyar dolar. Uçsuz bucaksız topraklarda başıboş gezen 10 milyon ata ev sahipliği yapıyor. Moğolistan atların en özgür dolaştığı ülke... Moğolistan’da inek, keçi, koyun, deve gibi yaklaşık 50 milyon hayvan yaşıyor.
Moğolistan deyip geçmeyin. Ülkede madencilik, tarım ve turizm konusunda ciddi potansiyel var. Topraklar tertemiz, bakir bir doğaya sahip. Bu arada tarım dedik diye korkmayın nüfusun yüzde 51.2'si de şehirlerde yaşıyor. Ciddi bir şehirleşme var. Okuma yazma oranı da yüzde 95.



Ülkenin coğrafi yapısı nedeniyle neredeyse hiç sebze yetişmediğinden en önemli beslenme kaynağı et.  Sebzeler Çin’den geliyor ama pek tadı tuzu yok.  Moğolistan’a sert bir kara iklimi hâkim. Kışın ırmaklar ve göller donuyor. Yazınsa kuraklık, kuvvetli toz ve kum fırtınalarıyla mücadele etmek gerekiyor.



ÇOĞUNLUK ŞAMAN, GERİ KALAN BUDİST
Hızla şehirleşmekte olan Moğolistan nüfusunun yüzde 60’ı şehirlerde, geri kalanı oluşturan göçebeler ise "ger" veya "yurt" adı verilen çadırlarda yaşıyor. Şamanizm en yaygın din olmasına rağmen Müslümanlık, Budizm, Hıristiyanlık'da kabul gören dini inançlardan oluşuyor.

KARAKURUM YOLUNDA
Ulanbatur’da çok fazla vakit geçirmedik. Moğolistan’ın eski başkenti tarih ve kültür şehri Karakurum’a gidecektik. Karakurum Türkler için çok önemli bir şehirdi. Tarihte Türk isimlerinin ilk kez görüldüğü Orhun yazıtlarının bulunduğu yerdi. Türkiye'nin yaptığı Bilge Kağan Karayolu'nun tabelasında iki ülkenin bayrakları yer alıyor.

YARIN: KARAKURUM YOLUNDA