Afrika'da Hakuna Matata -6

ÖZKAN ALTINTAŞ- TÜRKİYE TURİZM- (Gezi 6)
MASAI MARA / KENYA- Kenya’ya ayak bastığımız ilk günden Türkiye’ye dönene kadar “Hakuna Matata” sözcüğü dilimizden düşmedi. Aslında “Hakuna Matata”, Kenya’nın ünlü bir şarkısı… Bu şarkıyı dünyaya ilk sunan BonyM müzik grubu olmuştu. Aradan geçen sürede bu şarkıyı unutmuştum. Ama Kenya’da yeniden hatırladım. Öyle ki… Vahşi hayvanların arasında safariye çıktığımızda, deniz safarisinde balıkları beslediğimizde… Akşam yemeklerinde hep “Hakuna Matata”yı söyledik.
Yani her seferinde “Problem yok” dedik.
Yani “Kafayı takma” dedik.
Şarkının sözleri şöyle:
Jambo / Jambo bwana /Habari gani? / Mzuri sana / Wageni / wakaribishwa / Kenya yetu / Hakuna matata







Masai Mara’da ziyaret ettiğimiz Masai köyünde ise bize gösteri yapan Masai erkekleri kendilerine kadınlara beğendirmek için zıplayarak şarkı söyleyip yaptıkları dansları sergilediler. Sonra ise rengerenk giyimli kadınlar otantik şarkılar söylediler. Bizde onlara “Hakuna Matata” diyerek katılırken peşlerine takılıp onlarla halay çektik. Masai köyüne yaptığımız ziyaret hepimiz için çok eğlenceli geçti.



HAKUNA MATATA ŞARKISI HERKESİ MUTLU ETTİ

Türkiye’nin önemli turizmcileri ve gazetecileri Hakuna Matata sözcüğü altında mutluydular. Türk-Afrika Turizm Konseyi (TATC) ile Türk Hava Yolları’nın işbirliğinde yapılan gezinin Kenya bölümünde ağırlamayı New Line Travel Ltd’nin Genel Müdürü Bülent Karataş yapıyordu. Bize Selami Demirel eşlik ediyordu. Kenya gezisinde Emin Çakmak (Hello Turizm-TATC Başkanı), Vedat Öndaş (Nes Travel), Tolga Öge (Vip Turizm), İlkim Tuncay (İgo Holidays), Leyla Cingöz ( Logo Travel), Nilüfer Mestecaplıoğlu (ETS Turizm), Talin Şirinoğlu (Ser-Vis Travel), Tolga Ünalsın (Nes Travel), Kenan Hamdioğlu (Setur), Cem Polatoğlu (Baracuda Turizm), Kaan Erdoğan (Tivoli Turizm), Zeynep Özbakan (THY) turizmcilerdi. Gazeteci olarak Özkan Altıntaş (TurkiyeTurizm.com), Cahit Akyol (Hürriyet) Açelya Türkan (Cumhuriyet) katıldı. SkyTV’nin başarılı programcılarından “Çağatay Yolda” ekibinden Çağatay Şahin (Çağatay Yolda), Serpil Türkekul (Çağatay Yolda’nın Yönetmeni), Fatih İlyasoğlu (Çağatay Yolda’nın Kameramanı) vardı.



PROGRAMDA MASAİ YERLİLERİNİN KÖYÜ VARDI

Masai Mara’da bulunan Mara Serena Safari Lodge Oteli’nin kapısında hep birlikte fotoğraf çektikten sonra bu kez Masai Mara Parkı’nın dışında bulunan Masai yerlilerinin köyüne doğru yollandık. herkes heyecanlıydı. Yol boyunca gördüğümüz otantik kıyafetli Masai yerlilerinin fotoğraflarını çekmeye çalışmıştık. Ancak şoförümüz, izinsiz çekmememizi, aracını tanıdıklarını belirterek kendisine zarar vereceklerini ileri sürüyordu. Bunun sebebini daha sonra anladık. Yolda kaçak çekilen Masai yerlisi turistlerden para alamadığı için şoförde hanut alamıyordu. Bu nedenle turistleri kurulu bir düzenin içinde fotoğraf çekmeye zorluyordu. Nitekim bunu gittiğimiz Masai köyünde çok açık anladık. Otelimizden 4 kez safariye çıktık. Ancak ne zaman safariye çıksak hayvanlar ortalıktan kayboluyordu. Ancak başka amaçla bir yere gitmeye kalksak bütün hayvanlar ortalıkta gezinmeye başlıyordu. Biz de dayanamıyor elde kamera hayvanları fotoğraflayama başlayınca gideceğimiz yere gecikiyorduk. Bu kez de öyle oldu. Yolda bir sürü vahşi hayvan gördük.









ASLANLAR YOLUMUZU KESTİ

Bizimle birlikte bir sürü araç yollardaydı. Hepsinin tavan bölümleri açık ve kameraları ellerinde turistler vardı. Yolumuzdan giderken birden araçların yığın şeklinde durduğunu gördük. Hatta bazıları manevra yaparak geriye dönüyordu. Yaklaşınca işin sebebini anladık. Bir aslan ailesi boylu boyunca yolun ortasına yayılmış güneşleniyordu. Aslanları kaldırmaya kimsenin gücü yetmediği için geri dönüp kendilerine başka yol arıyorlardı.



Bizde aslanlara alabildiğince yaklaşıp fotoğrafı çektikten sonra aynı şekilde geri döndük. İki dişi aslan ve aralarında yavruları ile oynaşıyorlardı. Bu kez aslanlara sessizce oldukça çok yaklaştık. Hatta aramızdan birileri endişe duyarak “Artık yeter gidelim” bile dedi. Vahşi hayvanların cirit attığı savanın diğer yollarından parkın kapısına doğru yollandık. Bu kez kapı çıkışında fazla beklemedik. Yine o taşlı yollarda hoplaya zıplaya yol aldık. Sonunda bir yamacın kıyısında bulunan Masai köyüne vardık.



MASAİLER ET, SÜT, KANLA BESLENİYORLAR

Masailer Güney Kenya ve Tanzanya’da yaşayan etnik bir grubu oluşturuyor. Bunlar ekip biçmiyorlardı. Sadece et, süt ve kanla beslenen ve günde günde 80 km yürüyen bu insanların yaşamlarını, ilginç geleneklerini, beslenme alışkanlıklarını öğrenme fırsatı bulduk. Araçlarımız bir ağacın kameriye gibi kullanıldığı bir yerde durdu. Bizi orada otantik giyimli birkaç Masai karşıladı. Aralarından adının Andrew olduğunu öğrendiğimiz gayet iyi İngilizce konuşan biri bize rehberlik etmeye başladı. Bir süre onlarla fotoğraf çektirdikten sonra, hepimiz ağaç dallarından yapılmış sedire oturduk. Sonradan yurtdışındaki okullarda iyi eğitim gördüğünü, hatta üniversite mezunu olduğunu öğrendiğimiz ince uzun boylu Masai yerlisi Andrew anlatmaya başladı: Oturduğumuz ağacın yapraklarının başta sıtma olmak üzere bir çok hastalığa iyi geldiğini söyledi.

 

AKASYA AĞACININ TILSIMI

Altında oturduğumuz akasya ağacı (Acasia nilotica) Masailer için en önemli ağaçtı. Ağaç kabuğundan yapılan çorba ise Masailerin en önemli yemeklerini oluşturuyor. Ağacın köklerini ve kabuklarını kaynatıp çorba olarak içiyorlar. Enerjik olmalarını ve korkusuzluklarını buna borçlu olduğunu düşünüyorlar. Bu çorbanın içerdiği bitkisel kimyasalların ise kolesterolü düşürdüğü sanılıyor. Masailerde 90-100 yaşına kadar yaşayanlar çok fazlaymış. Ama bebek ölümleri ve doğum sırasında ölen kadın da bir o kadar fazlaydı. En önemli yiyecekleri inek eti, zenginlik inek ve çocuk sayısıyla belirleniyor. Masailerde yuvayı dişi kuş yapıyor! Kadınların inşa ettiği kulübeler çok küçük. 1,5 m yükseklikte, 3X5 m eninde. İçinde ayakta zor duruyorsunuz. Dışarısı 35-40 dereceyken kulübenin içinde ateş yakılıyor. Kulübelerinde küçükbaş hayvanlarıyla birlikte yaşıyorlar. Kulübeyi yapmak için ağaç dallarının arasını inek dışkısı, çalı-çırpı ve otla karıştırılmış çamurla dolduruyorlar. Kendilerine has bir kokuları var: Bu koku hâlâ burnumda tütüyor. Otelimize döndüğümüzde kıyafetlerimizden ve bavullarımızdan bu koku yayılıyordu.



VAHŞİ HAYVAN ETİ VE BALIK YEMİYORLAR

İnek eti Masailerin en önemli yiyecekleri. Ayrıca ineklerin boynundan aldıkları kanı içiyorlar. Bir kişinin zenginliği sahip olduğu inek ve çocuk sayısıyla belirleniyor. Örneğin kabile şefi olmak için en az 10 kadınla evlenmeniz gerekiyor. Her kadını alırken de inek veriyorsunuz.. Ağaçlardan topladıkları tohumları yiyorlar, ama ekip biçmiyorlar. Beni en çok şaşırtan şey ise çevrede kaynayan vahşi hayvan eti yememeleri oldu. Onları yemeyi değil, birlikte yaşamayı tercih ediyorlardı. Vahşi hayvanlara zarar vermedikleri için birlikte yaşayabildiklerini söylediler. Masailer balık yemiyorlar ve ağızlarına sürmüyorlar.

HEPSİ SWAHİ DİLİ VE İNGİLİZCE BİLİYOR

En yakın okul 25 km uzakta olduğu için çocuklar resmi okullara gitmek için günde 50 km yol yürüyorlar. Bir savaşçı Masai günde ortalama 50-80 km yürüyor. Bu nedenle Masailer o kadar inceler ki, uzaktan bakıldığında sanki kumaşlara sarınmış iskelet gibi görünüyorlar. Bize bilgi veren Andrew’de oldukça inceydi. Kadınlar köyde vakit geçirdikleri için daha etli butlu haldeydiler. Erkekler ergenlik döneminde herhangi bir acı dindirici kullanılmadan sünnet ediliyor. Sünnet onlar için bir cesaret sınavı olarak görülüyor. Her 10-15 yılda bir, köydeki 12-25 yaş grubundaki erkeklere bir grup adı veriliyor.



EVLENEN KADIN BÜTÜN ERKEKLERLE EVLENMİŞ SAYILIYOR

 Masailerde poligami bir yaşam düzeni var. Gelin evlendiğinde o yaş grubundaki bütün erkeklerle evlenmiş sayılıyor. Kocalar her geceyi farklı bir eşle geçiriyor. Ancak birlikte olmayı reddetmekte serbest Bunlardan birinden çocuğu olursa, o çocuk yine resmi kocaya ait sayılıyor. Kendilerince adaletli sistem kurmuşlar: Kocalar her geceyi bir eşle geçirmek zorundalar. Eşler birbirini hiç kıskanmıyor. Ölenlere ise tören yok. Ölüleri köyden uzakta çalıların arasına atıyorlar. Sırtlanlar çabuk yesin diye de üzerlerine hayvan yağı sürüyorlar. Yılda en az 2 kez göç ediyorlar. Köylerini olduğu gibi bırakıp hayvanlarını otlatabilecekleri daha sulak yerlere göç ediyor, yeni bir köy kuruyorlar. Erkekler köyü daire şeklinde bir çitle çeviriyor. Akşamları vahşi hayvanların saldırılarından korumak için tüm inek ve keçileri orta yerde topluyorlar. Şeker kullanmıyorlar, çocuklarına sütü şekersiz veriyorlar. Fırın bilmiyorlar. Ekmek pişirmiyorlar ve ocak kullanıyorlar. Bir çubuk ve tahtayı birbirine sürerek samanla ateş yakıyorlar.



KADINLARI ÇOK SÜSLÜ

Kadınların en önemli bir gelir kaynağı incik, boncuk işleri ve el sanatları. Kendilerine özel desenlerle boncuk işliyorlar. Masai kadınları çok süslü oluyor. İki ayakları da halhallı, ayak parmaklarında süslü halkalar, kollarında bilezikler var. Giysileri 3 adet kumaş parçasından oluşuyor. Favori renkleri kırmızıdan ibaret. Kan ve cesaret rengi olarak biliniyor. Uçsuz bucaksız arazilerde kırmızı uzun ince Masai savaşçıları görüyorsunuz. Hemen seçiliyorlar. Doğada zarif bir ilerleyişleri var.



ŞEHİRDE YAŞAYAN MASAİLER MİSYONERLERİN ELİNE DÜŞMÜŞ

Masailerin büyük bölümü Kenya’da cirit atan misyonerler sayesinde Hristiyan olmuş. Şoförlerin ikisi Masai’ydi. Babası ve annesi Hıristiyan olmayı kabul edince şehir yaşamına geçmişler. Masailer, Kenya ve Kuzey Tanzanya’da yerleşen etnik bir grup olarak tanınıyor. Giyim, kuşam, gelenek ve görenekleri farklı olduğu için dünya tarafından çok biliniyor. Okullarda Swahili ile İngilizce öğreniyorlar. Yaklaşık bir milyon kadar Masai Tanzanya ve Kenya hükümetlerinin onları göçebelikten uzaklaştırıp yerleşik yaşama geçirme programları yürütüyorlar. Ancak son yıllarda turizmdeki hareketlenme üzerine Kenya ile Tanzanya’ya gelen turistlerin Masailere olan ilgisi bu kabilelerin otantik yapılarını korumaları yönünde çalışmalar başladı. Masailere yaşam şartlarına destek imkanları yaratıldı











KÖYDE KURULAN MASAI PAZARI

Andrew’den ağaç altında aldığımız bilgiden sonra kulübe yapımı gösterildi. Kulübelerin için gezdik. Ortada bir ocak, yanda küçük baş hayvanlar için ağır ve ortada yatak odası vardı. Daha sonra ise bize odunları birbirine sürterek ateş yakma sistemini gösterdiler, Yandaki alana geçtiğimizde bizim için koskocaman bir Masai pazarı kurulduğunu gördük. Masai kadınları süslenmişler ve ağaç dallarından yaptıkları tezgahların arkasına geçmişlerdi. Tezgahlara Masai örtüleri serilmişti. Örtülerin üzeri ise Masai kadınlarının yaptığı incik boncuklar, ahşap işleri gibi rengarenk hediyeliklerle doluydu.







Adeta bir Masai kermesinin ortasına düşmüştük. Hepimiz tezgahları gezerek hediyeliklere bakmaya başladık. Biz bakarken arkamızda bir Masai erkeği yakın markaj yapıyordu. Fiyat sorduğumuzda ise “Önce siz seçin, sonra toptan hesaplaşalım” dediler. Bunun üzerine tezgahları gezen arkadaşlar beğendikleri ürünleri toplamaya başladılar. Daha sonra ise alanın ortasında Masai erkeği ile birlikte yere oturdular. Malları yayarak pazarlık etmeye başladılar. Al takke ver külah pazarlık edilirken, verilen fiyatların oldukça pahalı olduğunu fark ettik.



MASAİLER TURİZME UYANMIŞLAR

Arkadaşların “Bunlar uyanmış. Pahalı fiyat çekiyorlar” şeklindeki sözlerinden Masailerin turizmden beklentilerinin “kazık atmak” şeklinde olduğunu öğrendim. Buna rağmen bazı arkadaşlar alışveriş ederek bir şeyler aldılar. Daha sonra araçlarımıza doğru yürürken Andrew yanıma gelerek “Neden az alışveriş yaptılar?” diye sordu. Bende “Herkes paraları tüketti. Kredi kartları var. Bana kalırsa siz burada kredi kartı makinesi bulundurun” dedim. Bunun üzerine Andrew “Bir daha ki sefere kredi kartı makinesi bulunduracağız” dedi. Onun söylediklerini duyunca Masailerin turizm konusunda epey yol aldıklarını fark ettim. Biz araçlarımıza yürürken şoförlerimizin onların yanına giderek hanutlarını aldıklarını fark ettim. Bize yol boyunca “Masailerin fotoğrafını çekmeyin” diyen şoförlerin bizi buraya hazırladıklarını anladım.













Otele dönerken parkın dışında bir çok vahşi hayvan fotoğrafı çektik. Bu bize parkın içinde dışında vahşi hayvanların bulunduğunu ve insanlarla iç içe yaşadıklarını gösterdi.

DEVAM EDECEK