BİTLİS -Bir zamanlar Bitlis'te sayıları binlerle ifade edilen tarihi evlerden günümüze 244 adedi tescilli 435 kültür varlığı ulaşabilmiş durumda. Ağır kış şartları, kaloriferli evlerin rahatlığı ve yaşanan hızlı göç nedeniyle evler bir bir boşaltılıyor. Boşaltılan evlerin ise ortak kaderi yıkım.
Bitlis'te yerel ve idari yöneticilerin her fırsatta dile getirdiği "Bitlis Evleri, kente turist çekecek" söylemine karşın, tarihi Bitlis evleri bir bir yıkılıyor.
Yılların verdiği hızlı göç ve değişen yaşam tarzları yüzünden birçok aile yaşadıkları tarihi evleri boşaltarak ya kaloriferli evlere ya da kenti terk ederek batı metropollerine taşınıyor.
Taşınan aileler geride güzelliğiyle tarihi taş binaları bırakırken, bu binaların yıkılacağını ve anılarıyla beraber bir tarih olacağının farkında değil.
Bu durumu yaşayan ev sahiplerinden biri de 80 yaşındaki Feyriye Erdemoğlu. Evin ne zaman yapıldığı hakkında net bir bilgi veremeyen 80 yaşındaki Feyriye Erdemoğlu, 150 yıldan fazla olduğunu söylediği tarihi bina ile ilgili şu cümlelere yer veriyor: "Eski imparatorluklar zamanından kalma evde dedem, babam, ben ve çocuklarım yaşadık. Her köşesinde hatıralarımız var. İlk yapıldığında tek katlı olan binanın üst katına ilerleyen yıllarda bir kat daha attık. Tamamı taş olan bu evin bakımı çok zor. Ayrıca eskiden büyük aileler halinde yaşanırdı ama şimdi evlenen kendi evine çekiliyor. Evden her çekilenle beraber nüfusumuz azaldı. Ekonomik zorluklardan dolayı da evin tamiratını yaptıramadık. Bu yüzden tarihi evimiz gözlerimizin önünde yıkılmaya başladı."
Bitlis'teki tarihi evlerin bir ortak sıkıntısı da çoğunun tescilli olması ve SİT Alanı içine dahil edilmiş olmaları. Tescilli ya da SİT alanına dahil edilmiş olan evlerin izinsiz olarak tadilatının yapılması halinde, yapanlar hakkında davalar açılıyor ve hapis cezaları veriliyor. Anıtlar Yüksek Kurulu'ndan izin alınarak yapılması durumunda ise gerek bürokratik işlemlerin çok olması, gerek tamirat ve tadilat süresinin buna bağlı olarak uzaması ile masrafların katlanması gibi etkenler de birleşince Bitlis'in tarihi evleri yıkılmayla yüz yüze geliyor.
80 yaşındaki Feyriye Nine'nin "eski imparatorluklar zamanından" kalma dediği tarihi yapıların bir başka sorunu ise mirasçı sayısının fazla olması. Yapımının üzerinden 100 yıl geçen evlerin birçoğunun 100'den fazla hissedarı bulunuyor. Bu da tamirat ve tadilatı imkânsız hale getiren etkenlerden birisi.
Bitlis Kültür Müdürlüğü yetkilileri ise Bitlis'teki tarihi evlerin yaşatılması için ellerinden geleni yaptıklarını ve bu konuda ev sahiplerinin ilgisizliğinden yakındı.
Birçok ev sahibine ulaşmakta büyük sıkıntı çektiklerini aktaran yetkililer, "Memurun kendisine ulaşmaya çalıştığını duyan vatandaşta bir tedirginlik oluyor. Tarihi ve kültürel varlıkların korunmasına ilişkin kanun gereği Kültür ve Turizm Bakanlığınca bir proje hazırlandı. Proje kapsamında evlerde incelemeler ve ön bilgiler yapıldıktan sonra evlerin ihtiyacına göre gerek proje yardımı gerekse de yapı yardımı yapılmakta. Ancak ev sahiplerinin birçoğu il dışında bulunduklarından ve sebepsiz korkularından dolayı ulaşamıyoruz." şeklinde konuştu.
