DİYARBAKIR - Zerzevan Kalesi, Çınar ilçesi Diyarbakır-Mardin Karayolu üzerinde yer alıyor. Roma’nın sınır garnizonu olan 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi’nin tarihi Asur Dönemi’ne (MÖ 882-611) kadar varıyor. Roma Dönemi’ne 3'üncü yüzyılda Severuslar Dönemi’nde (MS 198-235) asıl askeri yerleşim alanı olarak inşa edilen kale, 639 yılında İslam ordularının fethine kadar kesintisiz kullanıldı.

Bin 200 metre uzunluğunda, 12-15 metre yüksekliğinde surlarla çevrelenmiş askeri yerleşimde, kamu yapılarının bulunduğu güney alanda, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi (güney kule), kilise, yönetim binası, arsenal, kaya sunağı gibi mimari kalıntılar yer almaktadır. Kuzeyinde ise cadde-sokaklar ve konutlar takip edilebilmektedir. Konutların bulunduğu alanda aynı zamanda su sarnıçları, yeraltı kilisesi, yer altı sığınağı, Roma’nın doğu sınırında da Mithras Tapınağı tespit edildi. Surların dışında ise yerleşime su sağlayan kanallar, sunu çanakları ve taş ocakları, nekropol alanında ise kaya mezarları ve tonozlu mezarlar dikkat çekiyor. Kalede 2014 yılında başlayan kazılarla onlarca eser gün yüzüne çıkartıldı.

Kale, Mithras Tapınağı ve buraya dair her şeyin güvenliği, 24 Mayıs 2022 tarihinden itibaren jandarma personelinin görevlendirilmesiyle UTV ve yaya devriyelerinin atılmasıyla sağlanıyor. Aşağıkonak Karakol Komutanı Jandarma Kıdemli Başçavuş Mustafa Gökçen, Roma'nın sınır garnizonu olan 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi ve içerisinde bulunan Mithras kutsal alanı; kentin bölgenin ve ülkenin tanıtımı ve turizmi açısından son derece önemli olduğunu söyledi.

Yılda ortalama 400 bin kişinin ziyaret ettiği bu kazı alanının ve mimari yapıların korunması, her türlü kaçak kazı ve eser kaçakçılığını engellenmesi, kaleyi ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin güvenliğinin sağlanması jandarma personelinin öncelikli görevi olduğunu belirten Gökçen, “Ayrıca her yıl Zerzevan Kalesi’nde çok sayıda kültürel etkinlik düzenlenmekte ve binlerce kişi bu etkinliklere katılmaktadır. Söz konusu etkinliklerde gerekli emniyet tedbirleri, jandarma tarafından alınmaktadır. Jandarma personeli ülkemizin farklı yerlerinde bulunan kültür ve tabiat varlıklarının korunmasında görev almaktadır” dedi.

Şanlıurfa'da bulunan Göbekli Tepe'nin güvenliğinin sağlanmasından sonra, çalışmaların Zerzevan Kalesi ile devam ettiğini ifade eden Gökçen, şunları söyledi:

"Eylül ayında tamamlanacak olan Ziyaretçi Karşılama Merkezi’nin kullanılmaya başlanmasıyla yılda en az 1 milyon yerli ve yabancı turistin Zerzevan Kalesi’ni ziyaret etmesi beklenmektedir. Karşılama merkeziyle birlikte faaliyete geçecek olan Jandarma Asayiş Noktası ile Zerzevan Kalesi’ndeki emniyet ve asayiş hizmetlerinin daha etkin sağlanması planlanmaktadır."

1’inci JİK Tim Komutanı Jandarma Astsubay Kıdemli Çavuş Hakan Keskinkılıç da Zerzevan Kalesi’nde 24 saat esasına göre personel tarafından gerekli güvenlik önlemlerinin alındığını ifade etti.

Devriye müdahale aracı ile ulaşımın zor olduğu Zerzevan Kalesi’nde emniyet ve asayiş hizmeti arazi tipi UTV aracıyla sağlanmakta olduğunu aktaran Keskinkılıç, “Gündüzleri ziyaretçi giriş noktasında, kale içerisinde ve Mithras kutsal alanında personelimiz bulunmakta ve yaya devriye faaliyeti icra edilmektedir. Gece şartlarında ise alanın kontrolü önleyici kolluk devriyesi ile sağlanmaktadır” diye konuştu.

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan Zerzevan Kalesi ve Mithras kutsal alanında 24 Mayıs 2022 tarihinden itibaren jandarma personelinin görevlendirilmeye başlandığını kaydeden Keskinkılıç, “Türkiye yüzölçümünün yüzde 93’üne sahip sorumluluk alanı bulunan Jandarma Teşkilatı olarak asıl hedefimiz ise tarihi ve kültürel varlıklara sahip çıkmak, yerel halk ve ziyaretçileri tarih alan ve eserler hakkında bilinçlendirmek ve bu tür yapılara zarar vermek isteyenler ile mücadele etmektir” şeklinde konuştu.

“İlk defa bir arkeolojik alanda karakol kuruluyor”

Zerzevan Kalesi Kazı Heyeti Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, Zerzevan Kalesi’nin 24 saat boyunca Türkiye’nin en iyi korunan arkeolojik alanlarından birisi olduğunu dile getirdi. Alanın korunmasının Jandarma Genel Komutanlığı tarafından sağlandığını belirten Coşkun, “Şu anda orada kalıcı bir karakol yapılıyor. İnşaat devam ediyor. Özelikle arkeolojik alanın korunması açısından ve gelen ziyaretçilerin huzur ve güvenliği açısından bu, çok önemli. Bu nedenle Jandarma Genel Komutanlığımıza da teşekkür etmek istiyorum. İlk defa bir arkeolojik alanda karakol kuruluyor. Alanın bütün güvenliği jandarmamız tarafından sağlanıyor” ifadelerine yer verdi.