SPLİT DOĞA VE KÜLTÜR HAZİNESİ-6

ÖZKAN ALTINTAŞ- TÜRKİYE TURİZM - GEZi 6

---

SPLİT/HIRVATISTAN- Dubrovnik"ten gemimiz akşam üzeri Hırvatistan'ın diğer önemli şehri Split'e doğru hareket etti. Yemekten sonra buzuki eşliğinde Yunan müzikleri dinledik ve dansettik. 





Geminin Yunan personeli sirtaki yaparak eğlenceli bir gece geçirmemizi sağladı.





Bu arada geminin güzellik salonu görevlilerinden birine sürpriz bir doğüm günü partisi düzenlendi.
Hırvatistan"ın önemli şehirlerinden Split"e sabah 07.00"de varacaktık.



Sabah erkenden kalkarak geminin Split"e varmasını izledim. Daha güneş doğmamıştı. Ama ışıkları ortalığı aydınlatıyordu.



HAJDUK SPLIT SPOR KULÜBÜNÜN KENTİ
Split denilince aklıma bir zamanlar Avrupa takımlarını futbol başta olmak üzere bir çok spor dalında titreten Hajduk Split spor kulübü geliyordu. Ekonomik sıkıntı nedeniyle bir çok oyuncusunu satan bu takım artık spor tarihi sayfalarında parlak günlerini geride bırakmıştı. Ancak sokaklardaki afişlerde Hajduk Split kulübünün 150"ci yılını kutladığını görerek ne kadar köklü bir kulüp olduğunu fark ettik.



AVRUPALILAR TEKNELERİNE SPLİT'TE BAKIM YAPTIRIYOR
Yaklaşırken gördüğüm marina ve tekneler buraya Avrupalıların tekne tamiri için geldiklerini hatırlattı. Split marinası özellikle İngiliz tekne sahipleri tarafından ucuz ve sağlam onarım yapıldığı için tercih ediliyordu. Güneş doğarken Split limanı göründü.





Yine İstanbul"a örnek olabilecek bir kruvaziyer limanı iskelesi vardı. Denizin ortasına doğru uzanıyordu ve aynı anda bir çok gemi yanaşabilirdi. Uzakdoğuda limanlarda böyle idi. Hatta havalimanları bile deniz üzerine kuruluyordu.



Split Avrupa"nın zenginlerinin uğrak yeriydi. Jet sosyetenin Split"teki maceraları magazin yayıncılarının dikkatini çekiyordu. Limanda arka arkaya demirli süper yatlar Split"e gelenlerin ölçüsünü gösteriyordu.


Rehberlerimizden Armağan ve Emre diğer grupları gezdirdi

---

SPLİT SOLİN'DEN TAŞINDI
Otobüslere binerek ünlü Krka Şelalelerine doğru yola çıktık. Hırvatistanlı rehberimizi Ana Vuletic yol boyunca gördüklerini anlattı. Otobüs nehir kıyısından sanayi bölgesinde fabrikaların yanından doğru yol alırken Split"in Solin denilen bölgesindeki Neolitik ve Eneolitik zamanlara ait harabeleri gördük.



Antik dönemin sonlarına doğru Roma döneminin yönetim binası olarak Diocletian Sarayı inşa edildi. MS 298"de Roma imparatoru Gaius Aurelius Valerius Diocletianus"un kararı ile doğduğu yer olan Salona"ya 5 km uzaklıktakı Split Körfezi"ne saray inşa edildi. Split"in bir çok tarihi ve kültürel binaları bu saray sınırları içinde bulunuyor. Bunların varlığı Split bölgesini önemli kültür merkezi haline getiriyor. Müzeler, ulusal tiyatro, eski kiliseler, arkeolojik kalıntılar hep bu bölgede bulunuyor.



BOSNALILAR GECEKONDU KURMUŞLAR
Daha sonra 1991 savaşında kaçan Bosnalıların Kuşkala denilen bölgede kurdukları gecekonduların yanından geçtik. Rehberimiz bunların sorun olduğunu ancak ülkeye kabul edilmeleri için çalışmaların son aşamaya geldiğini belirtti.
Hırvatlar onurlu millet. AB"nin acımasız kurallarına karşı direniyorlar. AB"ye girmek için1999"da başvurdular. Ancak 2002"de başvuruyu ertelediler. Tek sebebi ise sadece AB"nin üretim kısıtlamasına karşı gelmeleri. Üretim kısıtlaması sonucu bir çok Hırvat"ın işsiz kalacağını düşünüyorlar. AB ile bu sorunun çözülmesi halinde yeniden başvurabileceklerini belirtiyorlar.



SPLİT, OSMANLININ İZLERİNİ TAŞIYOR
Rehberimiz Split"in tam yanındaki dağın yamacında bulunan Klis Kalesi"nin Osmanlı"nın geldiği son nokta olduğunu söyledi. Ancak Osmanlılar her zaman gelip gidince sonunda anlaşma yapıldığını her yıl belli bir miktar para ödendiğini anlattı. Bu sayede Hırvatların Osmanlı güvencesinde rahat yaşadıklarını belirtti. Yarımadanın ucunda kurulu bulunan Split"i daha önceki yıllarda Moğol istilasını dağların engellediğini sözlerine ekledi.
MÖ 3. yüzyılda Yunan kolonisi olduklarında, Yunanlıların üzüm ile zeytin ektiler. Üzümle birlikte şarapta üretildi. Split"te fazla sarhoş olmamak için tercih edilen Bevanda denilen sulu şarap üretiliyor. Hırvatlar Osmanlının etkisinde çok kalmışlar. Dillerinde “Fakat” kelimesi gibi 300"e yakın Türkçe kelime bulunuyor.



Osmanlıdan kalma kahve değirmeni kullanılıyor ve Türk kahvesi deniliyor. Kafelerde ekspresso, evlerde Türk kahvesi içiliyor. “Kravat” sözcüğü Hırvatistan"dan geliyor. Orduyu süslü giydirerek Fransızlara örnek oldular. Bras adasında kaliteli taşlar bulunuyor. İstanbul"daki Ayasofya"nın taşlarının oradan getirildiği belirtiliyor.



KRKA MİLLİ PARKI'NDA 860 TÜR BİTKİ BULUNUYOR
Hırvatistan"da, her biri farklı özellikler taşıyan 8 Milli Parkı var. Dünyanın her yerinden turistler ve bilim adamları bu doğal alanların havasını solumak için Hırvatistan"a geliyorlar.



Bunların içinde en önemlilerinden biri olan Krka Şelaleleri Splite"e 70 km uzaklıkta bulunuyor. Yaklaşık bir saat sonra Krka Milli Parkı"na ulaştık. Biletlerimiz alınırken bir kişi eksik saydığımız fark eden biletçi, bir bilet daha kestirdi. Otobüsümüzden içerde araçlara ayrılan yerde indik.



Yaya olarak yürümeye başladık. Önce asfalt yoldan yürüdük. Sonra su değirmeninden geçtik ve ahşaptan kurulu köprü yolu izleyerek ormanın içine daldık. Çevremizden sular akıyordu. Kuş ve kurbağa sesleri arasında oldukça uzun süre yürüdük.





Krka Milli Parkı, adını Krka nehrinden alıyor. Şibenik kentinin biraz kuzeyinde, Krka nehri boyunca uzanan 110 km2"lik alan 1985"de Milli Park olmuş. Park alanı, Krka nehri dışında, göller ve şelaleler de içeriyor. Çok zengin bir bitki ve hayvan çeşitliliğine sahip. 860 değişik tür bitki tesbit edilmiş. 18 tür tatlı su balığı yanında, 222 değişik kuş çeşidi var. Bunlardan 18"i yarasa türleri. Parkın içinde yaya olarak veya sandalla gezmek mümkün. Yine Park içinde yer alan ve mutlaka görülmesi gereken iki manastır var: 14. yüzyıldan kalma Krka Manastırı ve küçük Visovac adasındaki Visovac Manastırı yer alıyor..





ŞELALEDE YÜZDÜK
Yeşillikler içinde ve her yerden akan suların arasından yürürken insan müthiş bir rahatlama hissediyor. Hırvatistan hem doğayı koruyor, hem de buradan büyük paralar kazanıyor. Çünkü parkın yürüme yollarında yüzlerce turist yürüyordu. Her taraf tertemiz ve doğal haliyle korunuyordu. Doğaya ekledikleri tek şey ahşaptan yapılan gezi yollarıydı. Sadece şelalenin karşısında restoran, kafe ve büfeler, yönetim yeri ve tuvaletler bulunuyordu. Bunun dışında tamamiyle doğa ile baş başa kalıyorsunuz.





En büyük şelaleye geldiğimizde mayosunu giyenin suya girdiğini gördük. Çamurların içinden ve suyun içine kadar uzanan ağaçların köklerinden kayarak, suyun içindeki kayaların ayağımızı acıtmasına aldırmadan suya girdik. Şelaleye doğru yüzdük. Akıntının bizi geri atmaması için ileri gitmeyi engelleyen ipe tutunduk. Şelalenin üzerinde uzanan köprüde biriken turistler bizleri seyrediyor, fotoğraf çekiyordu. Su o kadar temizdi ki herkes içiyordu. Yaklaşık yarım saat yüzdükten sonra sudan çıkarak giyindik ve otobüse doğru yürüdük.

Yol boyuncaipe dizilmiş kurutulmuş yabani incir satılıyordu.



SPLİT'TE ŞEHİR TURU
Splite yaklaşırken rehberimiz saat 15.00"te Diecletian sarayı"nda askerlerin nöbet değişim töreni olduğunu söyledi. Otobüsümüz şehre yaklaştı ve tam 15.00"te inerek töreni izlemek üzere koşmaya başladık.





Sarayın içi çok kalabalıktı ve tören bitmişti. Ama askerler oradaydı. Fotoğraflarını çektikten sonra Diocletian Sarayı"nı ziyaret etmek üzere antik şehre girdik. 17. yüzyıldan kalan antik şehir o günlerdeki heyecanın ziyaretçilere verdiği tılsım ile koruyor.



15 yüzyıldan yana eski şehrin merkezinde yer alan Piazza del Signori meydanından geçilerek Diocletian Sarayı"nın merkezine ulaştık. Antik sarayın avlusu ve şimdiki Katedral Meydanı olan Perystill"i ziyaret ettik.
Ortaçağ"da vaftizhaneye dönüştürülen eski Jüpiter Tapınağı,



Diocletian"ın mozolesi üzerine inşa edilen Katedral ve hazinesini ziyaret ettik. Katedral 13.yüzyıldan kalan rahip tahtına, çeşitli sanat eserlerine, Dalmacçya taş işçciliğinin en güzel örneklerine ev sahipliği yapıyor.





Bölgedeki en eski kilise korosu oturakları burada görülüyor. Daha sonra Diocletian hücreleri, kraliyet dairelerinin zeminini oluşturan bölümleri gezdik. Porta Aenea deline bronz kapının önünde verilen serbest zamanda Pazar yerini gezdik ve rıhtımı dolaştık.



SPLIT AYAKKABI CENNETİ
Daha sonra sokakları dolaştık. Siesta olmasına rağmen mağazaların bir çoğu açıktı. Split"te el yapımı İtalyan deri çantalar, kravat, el yapımı takılar, ayakkabı satan mağazalar yer alıyordu. Hatta Split"te bütün şehirlerden fazla ayakkabı mağazası bulunduğu söyleniyordu. Kaliteli şaraplar, soğuk preslenmiş zeytinyağı gibi hediyeler vardı. Şehrin köşesinde bulunan pazar yerinde ise şapka, hediyelik lavanta paketleri satılıyordu. Fiyatlar ise oldukça ucuzdu.





SPLİT ÖNEMLİ TURİZM MERKEZİ
Günümüzde Hırvatların üniversite, ekonomi ve sanat merkezidir. Split aynı zamanda Dalmaçya"nın kalbi ve başkent Zagrep"ten sonra ülkenin en büyük kenti olarak sahip olduğu otelleri, yolcu gemilerinin uğrak yeri olmasıyla önemli bir turizm merkezidir. İtalyanca adı Spalato olan Split"te unutulmaz bir gün geçirmek isteyenler için şehrin merkezinin gezilmesi yeterlidir.



Ancak yeterli görmeyenler müthiş güzellikteki adaları gezebilir. Solta Brac, Hvar, Vis adaları ziyaretçilerin beğendiği bölgelerdir. Roma dönemi başkenti Salona, Klis Fortress, Krka Nasyonel Parkı (Krka Şelaleleri), Omis, Unesco"nun koruma alanı ilen ettiği Trogir mutlaka görülmesi gereken yerler. Bunların ziyareti için 2 saatten fazla yolculuk gerekir ve limandan adalara motor seferleri bulunuyor.



YOLLARIN TEMİZLİĞİ VE DÜZENİ
Split çarşısında gezerken yerlerin mermer kaplı olduğunu ve iki yanda su olukları ile mazgallar bulunduğunu gördük. Aklımıza İstanbul"da İstiklal Caddesi"nin her ıl değişin taşları geldi. Adamlar bir yapmışlar pir yapmışlar. Ortası bombeli şekilde döşenen mermerler nedeniyle yağmurda yolda bir gram su kalmıyor.

 

Adamlar yer çekimi kanununun nimetini kullanmışlar. Bizde ise yolların ortası çukurdur ve göller oluşur. Sonra zifos denilen su fışkırmaları olur. İnsanlar eziyet içinde yürürler. Çok basit bir yöntemi Türkiye"nin bir numaralı caddesine koyamadığımız için hayıflandım. Aynı sistemi Dubrovnik"te asırlar önce yere döşenen mermer zeminde görmüştüm. İnşallah bizimkiler akıllanır demekten başka çare yok.



SPLİT'TE HIRVAT USULÜ PİZA
Split"te Dalmaçya mutfağı ile dünyanın en salğlıklı mutfağı yer alır. Deniz mahsulleri, istiridye, et ve sebzeler her zaman tazedir. Akdeniz"in şarap çeşitleri de Split"te sofralarda yer alır. Merlot, cabarnet, plavac, dingac, postup gibi şaraplar. Beyaz şaraplar malvazija, posip, pinot, vugava i kujundzusa"yı Dalmaçya müziği eşliğinde tadarak keyfini çıkarmak gerekir.





Ancak bunları yapmak için fazla zamanımız kalmamıştı. Aşırı sıcakta daha fazla gezemedik ve kendimizi limana karşı bir Atlantida adlı lokantaya attık. Gemimiz tam karşımızda idi. Beş dakikalık yürümeyle gidebilirdik.
Mönüde peynirli piza vardı. Garson Hırvat usulü yapacağını söyleyince Quattro Farmaggia"da karar kıldık. Pizayı bayan aşçı yapıyordu. Buz gibi bira eşliğinde yediğimiz piza çok lezzetliydi. Yemekten sonra limanın kıyısından yürüyerek gemiye vardık.

YARIN: MUHTEŞEM KOTOR KÖRFEZİ