ANKARA - Sigaranın zararları konusuna tiryakilerin dikkatini daha fazla çekmeyi amaçlayan "birleşik uyarı" sigara paketlerine giriyor.
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) Başkanı Mehmet Küçük'ten alınan bilgiye göre, sigarada resimli uyarı dönemi yılbaşında başlıyor.
TAPDK'nın bu konuda belirlediği takvim uyarınca, 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren Türkiye'de üretilen ya da ithal edilen bütün sigara paketlerinde uyarı resimleri yer alacak.
Yeni uygulama için firmalara, 1 yıllık geçiş dönemi süresi tanınacak. 31 Aralık 2009 tarihine kadar üretilen ve sadece yazılı uyarıların yer aldığı paketler, 1 Ocak-30 Haziran 2010 tarihleri arasında piyasaya verilebilecek. Eski paketler, 30 Haziran 2010'dan itibaren ise hiçbir şekilde piyasaya sürülemeyecek. Bu dönemde sadece baş bayii ve bayiler, ellerindeki sigaraların satışını yapacak. Bu şekilde, 2010 yılı içerisinde bir yandan firmaların yeni ürettiği resimli paketler piyasada bulunacak, diğer yandan da stoklardaki sigaralar eritilecek.
Birleşik uyarıda TAPDK'nın daha önce belirlediği 14 resim ve yazı, piyasaya arzına izin verilen dumansız tütün mamulleri dışındaki bütün ü rünlerin en çok görülebilen geniş ön yüzeyine kapak açım ya da bandrol bitim noktasından başlamak üzere yerleştirilecek.
En çok görülebilen geniş ön yüzey, önden açılan sert paketlerde paketin açıldığı yüzeyi, yumuşak paketlerde ise en çok görülebilen yüzeylerden herhangi birini ifade edecek.
Farklı paket tiplerinde ise birleşik uyarının uygulanacağı en çok görülebilen geniş ön yüzey, başvuruların değerlendirilmesi sırası nda Kurum tarafından belirlenecek.
Birleşik uyarılar, yer aldığı yüzeyin üst köşesine paralel olacak şekilde ve yüzeyde bulunan diğer bilgiler ile aynı yönde konumlandırılacak. Bu uyarılar sabit ve silinemez olarak basılacak. Sigara dışındaki tütün mamullerinde de sökülemez nitelikte olması şartıyla yapıştırılabilecek.
Birleşik uyarılar, tütün mamulleri paketlerinin en çok görülebilen geniş ön yüzeyinde dönüşümlü olarak bulunacak.
Birleşik uyarılar, sınır çizgisi ile birlikte toplam yüzeyin en az yüzde 65'ini kaplayacak.
Birleşik uyarılar, içerdiği metinsel veya görsel bileşenlere hiçbir şekilde müdahale etmeyecek biçimde genişliği 3 mm'den az ve 4 mm'den daha büyü k olmayacak siyah sınır çizgisi ile çerçevelenecek.
Firmalar, üretim ve ithalat programlarını birleşik uyarılardan her birinin 14 aylık dönem içerisinde yüzde 5 ve yüzde 9 arasında ve mamullerin her bir çeşidinde ayrı ayrı görünmesini sağlayacak şekilde planlayıp, uygulayacak.
Birleşik uyarılarda mavi, kırmızı, sarı ve siyah renkler kullanılacak. Uyarıların metinsel veya görsel bileşenlerinin görünürlüğü, bandrol, pul, fiyat etiketi veya diğer unsurlarca engellenemeyecek.
Birleşik uyarılar, yer aldığı yüzeyde paketin açılması ile zarar görmeyecek şekilde yerleştirilecek.
Birleşik uyarılardaki metinler Türkçe olarak yazılacak, yabancı terimlere yer verilmeyecek, helvetica yazı tipiyle basılı olacak, ilk harf hariç küçük harf kullanılacak.
Bu arada, sigara firmaları, belirlenen 14 ayrı resim ve uyarı yazısına göre düzenledikleri yeni paketler için TAPDK'dan onay almaya başladı.
Onay alan firmaların üretim bantlarını da yeni dizayna göre yenileyecekleri ve kısa süre sonra birleşik uyarılı üretime geçecekleri belirtildi.
TAPDK Başkanı Mehmet Küçük de, resimli uyarıların dünyada pek çok ülkede kullanıldığını, Brezilya, Belçika ve Romanya gibi ülkelerde uyarı resimlerinin hemen hemen tüm paketi kapladığını ifade etti.
Türkiye'de de resimlerle tiryakileri, sigaranın zararları konusunda daha fazla uyarmak istediklerini kaydeden Küçük, şunları söyledi: "AB uygulamalarını dikkate alarak birleşik uyarı konusunda 14 resim belirledik. Firmalar, bu resimleri ve uyarı yazılarını sigara paketlerinde dönüşümlü olarak kullanacak. Bu şekilde 14 resim de, aynı markalarda yeralacak. 1 Ocak 2010'dan itibaren yeni ürünler birleşik uyarı sistemi kapsamında piyasaya sürülmüş olacak. Ancak daha önce üretilen ve stoklarda bulunan sigaralar için bir geçiş süresi tanınacak. Bu şekilde, stoktaki sigara ve diğer tütün mamullerinin belirli zaman diliminde satışına izin verilerek, bunların eritilmesi sağlanacak.
Bu takvime göre, 1 Ocak 2011'den itibaren piyasada tek bir uyarı resmi olmayan sigara paketi kalmayacak."
Bu arada, Türkiye'de halen 180 farklı sigara paketi bulunuyor. Resimli uyarı uygulamasıyla birlikte bütün paketler değişecek, baskı silindirleri yenilenecek. Bunun için firmaların her marka için TAPDK'dan ayrı ayrı onay alması gerekiyor.
Belirli periyotlarda her bir markanın uyarı yazısı ve resimleri yenilenecek. Bu şekilde seçilen bütün uyarı yazısı ve resimler, sigara paketlerinde kullanılmış olacak.
Tiryakilerin sigara paketlerindeki resimlerle uyarılması yöntemi, İngiltere, Belçika ve Romanya gibi Avrupa ülkelerinin yanı sıra Brezilya, Tayland ve Singapur gibi ülkelerde de etkin bir şekilde uygulanıyor.
AB'nin de sigara paketlerinin üzerine uyarıcı resim konulması konusunda çeşitli standartları bulunuyor. Ancak söz konusu uygulama, ülkelerin kendi tercihlerine bırakılıyor. AB'nin bu konudaki emsal resimlerinin sayısı da 42'yi buluyor. Türkiye, bu resimler arasından seçtiği 14 resim ile sigara içenleri resimlerle uyarmaya hazırlanıyor.
Araştırmalar, uyarıcı resim uygulamasının, sigarayı bırakmada yüzde 20 oranında etkili olduğunu ortaya koyuyor.