ABDURRAHMAN BÜYÜKKESKİN
SİDE-MANEVGAT/ANTALYA - Kültür, tarih ve arkeolojik varlıkları tanıma turizminde İzmir Efes'ten sonra ülkede ikinci sırada yer alan Türkiye turizminin en önemli ve büyük destinasyonlarında biri olan Antalya Side Antik Kent'te, Manavgat Belediyesi, kaçak yapı ve görsel gözüntü bozukluğu oluşturan görüntü kirliği ve antik kent içinde yıkılan kaçak yapılar sonrası tarihi antik kentte eserleri gün yüzüne çıkardı.


İtalya Roma'da bile olmayan bazı Roma dönemi eserlerinin Side Antik Kentte olması Side'yi dünyada ön plana çıkarıyor. Side Antik Kent'te 73 yıldır kazı çalışması yapılmasına karşı bugüne kadar yüzde 15-20 arası ancak gün yüzüne çıkarabilmiş durumdadIR.



11 yıl Side Antik Kent Kazı Başkanlığı yapan Anadolu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Sabri Alanyalı, antik kentin bugüne kadar yüzde 20'sinin gün yüzüne çıkarılmasındaki en önemli nedenlerden birinin de bir üniversitesinin kazı çalışması yapmasına çok geç gelmesi olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Alanyalı, ''Dünyada üzerinde yaşamın olduğu ve turizmle iç içe olduğu tek tarihi ören yeri Side Antik Kent.Bu nedenle Side'de tarihin gün yüzüne yüzde 100 'ü çıkması için ören yerinde her gün çalışılsa bile bir isan ömrü yetmez. 5 asırda ancak gün yüzüne çıkarılabilir .Örneğin Side'de Sidelilerin uzun yıllar araç otoparkı var üstünde araçlar altında ise tarih yatıyor. Otoparkın yanında 10 yıl önce kazı çalışması yaptık. Side rarihi ile ilgili yeni bilgilere ulaşmıştık. Antalya'nın Unesco koruması altındaki tek ören yeri Likya Birliği'nin başkenti Xanthos Antik Kent'tir.XANTHOS'unda kazı çalışmasını 60 yıl Fransız arkeologlar yaptı. Fransız arkeologlar, Xanthos Antik Kent'in Alan Planı yaparak UNESCO'YA sundu. Unesco 1987 yılında Xanthos'u insanlık kültür mirası listesine aldı. '' diye konuştu.

Manavgat Belediyesi , XANTHOS Antik Kent'ten sonra ilde ikinci Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü ( UNESCO,) alınması için çalışma başlattı. Manavgat Belediye Başkanı Şükrü Sözen, Side'de kaçak binaların yıkımı sonrası Roma döneminden kalma hamamlar bölgesinin Alan Planlaması yaparak Unesco'ya başvuracaklarını söyledi. Başkan Sözen, '' Side'de yaptığımız alan düzenlemesiyle hedefimiz Antalya'nın Xanthos'tan sonra ikinci UNESCO koruma listesine alınmasıdır.'' dedi.Adeta açık hava müzesini andıran 56 tarihi ören yerinin olduğu Antalya'da UNESCO koruması altında yer alan tek ören yeri 60 yıl Fransızların kazı yaptığı ve Antalya'nın Kaş ilçesi Kınık Mahallesi'nde bulunan Likya Birliği'nin başkenti Xanthos yer alıyor. Fransız kazı ekibinin Xanthos'un Alan Planması'na yönelik çalışmları 1987 yılınca Unesco'ya takdim eder ve kabul ederek insanlık kültür mirası listesine alınır. Antalya Manavgat Belediye Başkanı Şükrü Sözen, İzmir Efes'ten sonra ikinci kazı çalışması yapılan Side Antik Kent'in UNESCO'ya alınmamasının tek nedeninin üzerinde yerleşim yeri olması ve yılın 12 ayı turizmin yaşanması olduğunu söyledi. Tarihi ören yerinde 1947 yılından bu yana kazı çalışmasının olduğunu son 14 yıldır ise Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü tarafından kazı başkanı Arkeolog Prof. Dr. Feriştah Alanyalı tarafından yapıldığını söyledi.

73 yıllık kazı çalışmalarında başta Ordinaryüs Prof. Dr. Arif Müfid Mansel ile Prof. Dr. Jale İnan döneminde bulunan çoğunluğu Roma ve Bizans dönemi eserlerinin Side Müzesi'nde sergilendiğine dikkat çeken Başkan Sözen, ''Yıkımlarla gün yüzüne çıkardığımız alanın UNESCO korunması altına alınması için üniversite ile Prof. Dr. Metin Sözen hocamızın görüşlerinden de destek alarak çalışma yapıyoruz.İtalya Roma'da bile olmayan çoğu eser Side'de var. Mesela antik kentin girişinde bulunan Anıtsal Çeşme(Dokuz Çeşmeler) Roma döneminin ayakta kalan muhteşem kültür ve arkeolojik miras. Bizde bu insanlık kültür mirasını gözümüz gibi korumak için canla başla çalışıyoruz. Roma Dönemi Hamamları Bölgesi'ni Unesco'ya alınması için bölgedeki tüm kaçak görüntü kirliliği oluşturan yapıları yıktık. Amacımız Antalya'da geçte kalınsa Xanthos'tan sonra ikinci Unesco'ya alınan tarihi ören yerinin Side Antik Kent'in olması için çalışmalarımız tüm hızıyla devam ediyor.'' ifadesinde bulundu.