SANAYİCİ UZUN VADELİ KREDİ KULLANMALIDIR

Kayseri Sanayi Odası Başkanı Kadim dostumuz Mustafa Boydak “Sanayicilerin uzun vadeli kredi kullanamadıklarından” yakınıyor ve bu konuyu çok önemsediklerini belirtiyor. Sebep olarak da mevduat yapısının kısalığının bankaları uzun vadeli kredi konusunda zorladığını belirtiyor. Mevduatta vadenin uzatılmasının teşvikini öneriyor.

Boydak haklıdır. Son altı veya yedi sene ihmal edilirse orta ve uzun vadeli kredi imkanı sadece Kalkınma Bankalarının tekelinde idi. Bu tür krediler proje kredisi olarak tanınmakta olup, mutlaka fizibilitesi yapılmış yatırım projeleri için kullandırılır. Orta vadeli İşletme kredileri de öteden beri gündemdedir. Ama asıl olan yatırımdır. Bu ya yeni bir yatırım, ya mevcudun tevsii, ya da modernizasyon veya darboğaz kredisi olarak sözkonusudur. Orta ve uzun vadeli krediye ihtiyaç duyan sanayici veya yatırımcı bunun için eskiden mecburen kalkınma bankalarına giderdi.

Globalizasyon ve konut kredilerinin zorlaması ile ticari bankalarda dış piyasalardan orta ve uzun vadeli fonları son yıllarda bulmağa başladılar ve proje kredisi sahasına girdiler. Bugün pekçok ticari bankada bu imkanı bulmak mümkün. Ancak bu tür krediler kısa vadeli ticari kredilerden farklı bir uygulama gerektirir. Değerlemesi özel proje departmanlarının oluşturulmasını gerektirir. Asıl olan burada projenin kendisinin feasible olup olmadığı, kendini öngörülen dönemde ödeyip ödemediğidir.

Kalkınma bankaları yetki sahalarında olan bu uzun vadeli kredilere, ticari bankaları birazda kendileri iterek soktular. Risk almak istemeyen Kalkınma Bankası kredi teminatı olarak “Ticari bankadan Teminat Mektubu getirin” kolaylığına girince, ticari bankalar teminat mektubu ile mademki riski ben alıyorum. Niye krediyi ben vermiyorum demeye başladılar. Dış piyasalardan uzun vadeli fon bulunca da verimli olan proje finansmanına kimi karlı gördüğü kimi diğerlerinden geri kalmamak için önemli boyutlarda girdiler.

Özellikle son yıllarda Türkiye'de moda olan Enerji projelerinde pek çok ticari bankayı görmek mümkün. Uzun vadeli konut kredileri de söz konusu olunca olay daha bir yaygınlaştı. Şimdi bakıyorum pek çok bankada proje değerleme birimleri oluşturulmuş. Banka web sahifelerinde bu konuda geniş tanıtım var. Bankalar Birliğinde “Proje Finansmanı” dersi verdiğimde de gördüğüm gibi ticari bankalarımızda bu konuya ilgi fazla.

Sayın Boydak'ın dediği gibi maalesef bankalarımızın mevduat yapıları kaynak olarak uzun vadeli kredi vermeğe imkan tanımıyor. Üstelik Banka murakıplarıda “vade uyumsuzluğunu” tenkit olarak raporlarına yazıyorlar. Hatta o kadar ileri gidiyorlar ki mevcut mevduat yapısı ile bir yıllık kredi verme olayını bile vade meç etmiyor diyerek tenkit konusu yapıyorlar.Yapılacak şey Sn. Boydak’ın da dediği gibi mevduatın vade yapısını uzatmak. Ancak onu da kısa zamanda yapamazsınız. Hele piyasalarda dalgalı bir faiz trendinin hakim olduğu ortamlarda ideal vade üç aydır. Trendin seyrine göre bazen altı aydır. Değişen piyasa koşullarına uyabilme imkanı yarattığı için vade yapısını değiştirmek mümkün görülmemektedir. O zaman dışarıdan proje kaynağını uzun vadeli bulmak gerekir. Ülkemizde mevcut iki Kalkınma Bankası, Dünya Bankası, IFC, EIB, KFW, DG gibi orta ve uzun vadeli kredi veren milletlerarası bankalardan kaynak sağlarlar. Aldıkları krediyi vadesine uygun plase ederek, vade uyumsuzluğu yaşamazlar.

Ticari bankalarında bu yönde hareket etmeleri ve bu tür fonlarla proje kredisi sahasına girmeleri mümkün. Milletlerarası piyasalarda genelde bu tür imkanlar var. Ancak Avrupa bankalarının zor bir dönem yaşadığı ve ECB'nin ucuz fonlamaları ile ayakta kalabildikleri günümüzde bu tür kaynak bulabilmek gerçekten zor. Son zamanlarda tahvil ihraçlarıda bankalarda kaynak olarak öne çıkmağa başladı. Ancak halka banka tahvilini benimsetebilmek bakımından şimdilik bir yıl vadeli çıkmak zorundalar.Zamanla istikrarlı ortamlarda tahvil yatırımcı için uzun vadeli bir fon kaynağı olabilecektir. Zamanla belki ikinci pazarı oluşturulacak banka tahvilini beş yıl vadeli de çıkarmak mümkün olacaktır. İşte orada cazip tahvil faizleri yatırımcıyı veya mevduat sahibini uzun vadeye çekebilecektir.