ERBİL TURİZM CENNETİ OLUYOR-3

ÖZKAN ALTINTAŞ- TÜRKİYE TURİZM
ERBİL / KUZEY IRAK - Divan Erbil Oteli’nin açılışı için Kuzey Irak’ta Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin başkenti Erbil’e yaptığımız kısa gezide Türkiye’de herkesin merak ettiği bir kenti gördük. Başta da söyledik, Türkiye’de herkesin “kan gövdeyi götürüyor. Çok tehlikeli” gözüyle baktıkları Erbil’in hiç te öyle olmadığını gördük. Erbil’de yatırım yapan Türk firmalarının arasına Koç Holding’in Divan Erbil ile katıldığını ve dünyanın ünlü otel zincirleri Marriott ile Hilton’un otel inşa ettiğini belirledik. Geçen yıl ABD'deki en ünlü evlerden biri olan Belevide'yi satın alarak adını duyuran Elegan Group'un sahibi Sarp Turanlıgil'in inşaatını üstlendiği oteli Koç Holding'in sahibi olduğu Divan Grubu işletiyor. Erbil’de 700 irili ufaklı otelin içinde 3-4 adet 5 yıldızlı 10’a yakın 3-4 yıldızlı otel bulunduğunu da öğrendik.




Erbil Havalimanı'ndaki Turizm Danışma Bürosu'nda henüz bir görevli bulunmuyor

En önemlisi ise Erbil’in ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne bağlı Süleymaniye ile Musul’un ABD’nin güvenlik çemberi içinde rahat bir yaşam içinde olduğunu izledik. Öyle ki, ABD’nin desteğiyle Erbil’i geleceğin Dubai’si yapmak için kollar sıvanmış, inşaatların ardı arkası kesilmiyor. Şehir yeniden planlanmış, enkaz görüntüler yıkılıyor yerine modern binalar yapılıyor.



Şehrin planında İsrail modeli seçilmiş ve 20, 30, 40 metre genişliğindeki yollarla dairesel bir şekilde çalışma sürdürülüyor. 40 metre genişliğindeki yollardan sonra yeşil alanlar ve parklar yapılıyor, sonra ise 50,60, 70…. 100,150 metre genişliğinde yollar hazırlanıyor.

Erbil Marriott'un yapımı sürüyor

ERBİL KUZEY IRAK’IN ÖNEMLİ MERKEZİ
Erbil’i Kuzey Irak’ın önemli bir kenti yapmak için herşey yapılıyor. Bütün inşaatların arkasında Türk firmaları bulunuyor. Devlet ve özel binalarının tümünü Türk firmaları yapıyor. Erbil’de faaliyette bulunan firmaların yüzde 50’sini Türkler oluşturuyor.



Aslında geniş çaplı bakılırsa Kuzey Irak’ta Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin bulunduğu bölgeyi Türkler yaratıyor. Amerika petrolden kazanılan paradan Barzani yönetimine para veriyor. Onlarda bunu hem ekonomik hem de siyasi güçte kullanıyorlar. Amaçları bölgede güç olmak, bazı bölgeleri kendi topraklarına katmak ve farklı bir dünya yaratmak. ABD ve geri planda İsrail destek verdiği sürece bunu başaracak gibi görünüyorlar.
Erbil halkı ise tabiri caizse petrol geliri nedeniyle ekmek elden su gölden” yaşayıp gidiyor.

ERBİL ELEKTRONİK’TE ALIŞVERİŞ CENNETİ
Erbil’de alışverişe bakıldığında “ucuzluk” görülüyor. Bunun arkasındaki sır ise verginin olmayışı ve Erbil’in serbest bölge gibi pazara sahip olmasıdır. Özellikle elektronikte yaklaşık yüzde 30 oranında ucuzluk var. Bunu euro ile dolar arasındaki farkta tetikliyor. Örneğin İstanbul Atatürk Havalimanı’nda free shopta bulunan bir parfüm 45 euro ise Erbil’de çarşıda 39 dolara satılıyor. Erbil’de elektronik eşyaların satıldığı bir cadde bulunuyor. Burada kredi kartı geçmiyor. Sadece nakit ve dolarla alışveriş yapılıyor. Son dönemin moda cihazlarına bakıldığında fiyatlar oldukça ucuz.



Amerika’da yaptığım seyahatteki eletronik eşya fiyatlarını  Erbil’de gördüm.
Iphone telefonların son modeli 500-600 dolara satılıyor. Yeni Ipad’larda aynı fiyattan satılıyor. Hatta satıcı “Türkiye’ye bunlar yeni geldi. Biz 6 aydan beri satıyoruz” dedi. Samsung telefonların son modelleri ise 400 dolar civarında satılıyor. Notebook bilgisayarların fiyatı ise insanı şaşırtıyor. 150-200 dolara ünlü markaların bilgisayarları bulunuyor.
Eskiden Diyarbakır’da ve Gaziantep’te kaçak malların satıldığı “Amerikan Pazarları” vardı. İnsanlar oralardan alışveriş ederlerdi. Oraya gelen malların kaynağının Erbil gibi yerler olduğunu bu fiyatlar ortaya koyuyordu. Bu durumda Erbil’e cebine dolarları koyup gelen zararlı çıkmazdı.

ERBİL’DE İŞ YAPMAK
Erbil’de her milletten insana rastlıyorsunuz. Herkes yeni bir kazanç kaynağı görerek akın akın Erbil’e geliyor. Kimisi hüsrana uğruyor, kimisi ise iş imkanı bulabiliyor. Erbil’de kurulan şirketlerin başarılı olanlarının oranının yüzde 40 civarında olduğu belirtildi. Yani kurulan her üç şirketten ikisi kapanıyor. Yabancılar Erbil’e ümitle geliyorlar. Aslında Erbil’e gelenler kısa vadede kazanç peşinde koşanlar oluyor. Kısa vadede kazanç ya mal satanlar için ya da inşaat yapanlar için var. Erbil’e ilk gelenler otel veya başka yatırım yaparak kısa sürede yol almışlar. Ancak günümüzde gelenler için böyle bir imkân görülmüyor.
Uçakta konuştuğum bir çok iş adamı aynı görüşteler. Hepsinin düşüncesi şöyle idi. “Erbil çok konuşuluyor. Bir bakalım diye dolaştık. Bugün değil ama, istikrar gelirse ilerde belki olabilir. Özellikle Türkmenlerle ilgili sorunun ve Kerkük’ün siyasi sorununun düzelmesi lâzım” dediler. Yani küçük yatırımcının hala Erbil’e güveni yok.

ERBİL’DE TURİZM HİZMETİ BULUNUYOR
Erbil’in turizmine bakıldığında, tarihi yerleşim yeri olduğu için buraya turlar yapılabilir. Özellikle Erbil Kalesi, tarihi ve kültürel kalıntılar gezilebilir. Alışveriş turizminde elektronik ve diğer eşyalar satın alınabilir. Şehrin belli bölgelerindeki alışveriş merkezleri gezilebilir. Hery erde yemek yenilebilir. Mutfağının Türkiye'den pek farkı yok.



Turizm için güvenlik sorunu yok. Herkes her yerde rahatça dolaşabiliyor. Transfer araçlarına gelince Pırıl Turizm’in sahibi Fatih Ataman (fatih.ataman@piril.com.tr) 27 midibüsü ile hizmet veriyor. Hatta Türkmen asıllı Türkçe konuşan amatör rehber bulundurarak konuklarına şehri gezdiriyor. Fatih Ataman, eşi Eser Ataman ile konaklama dahil her türlü hizmette yardımcı oluyor.

ERBİL TURİZM İÇİN FARKLI BİR DESTİNASYON
Bunun dışında Erbil’de Pratik Travel Agency gibi bazı seyahat acenteleri gördük. Bunlar rent-a-car gibi hizmetlerde veriyorlar. Erbil’de günlük araç kiralama 60 dolar. Erbil’de kiralayacağınız araçla 35 dakikada Kerkük’e, yarım saatte Süleymaniye ve Dohuk’a gidebilirsiniz. Hatta Musul’a bile gitmek mümkün… Bütün bu şehirler çok yakın ve bölgede güvenlik bulunuyor.










Erbil'de Üzeyir Peygamber'in mezarı bulunruyor. Bahçesinde ise bir sürü mezar daha var. İnanışa göre Ashabi Keyf 600 yıl uyumuş, Üzeyir Peygamber ise 100 yıl uyumuş. Bahçesindeki mezarların başından idua eden kadınlar eksik olmuyor.

Bize kalırsa konaklamayı Divan Erbil’den alacağınız bir turla farklı bir destinasyonda, farklı bir deneyim yaşayabilirsiniz. Türk seyahat acenteleri için Erbil yeni bir destinasyon olarak ortaya çıkabilir. Üstelik Erbil’e giden Türklere 10 gün boyunca vize yok. Daha fazla kalmak isteyenler vizelerini orada uzatabiliyorlar. THY, Pegasus ve Atlasjet hengün Erbil’e uçuyor. Şimdi Atlasjet, Irak’ta Bağdat ve Basra iç hat uçuşlarına da başlıyor.


Erbilliler televizyondaki Türk zdizilerini izliyorlar. En çok izledikleri ise Kurtlar Vadisi dizisi. Televizyon dizilerinin posterleri dükkanlarda satılıyor ve duvarları, otomobilleri süslüyor.


Erbil'de 700'e yakın otel faaliyette bulunuyor

Erbil Havalimanı girişindeki engellerin üzerinde uçak bekleyenler

ERBİL HAVALIMANI’NDA GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
Erbil Uluslararası Havalimanı’nı Türk firmanın yaptığını söylemiştik. Erbil’e girerken fark etmedik ve çok kolay girdik. Ama Türkiye’ye dönüş için çıkarken oldukça sıkı güvenlik kontrolü olduğunu gördük.


Araçlara güvenlik kontrolleri yapılıyor


Uçak bekleyenler



Erbil Havalimanı’na ulaşmadan yaklaşık bir kilometre ötede bir engel kurulmuş. Toz toprak içinde beton engellerin yanında Erbilliler gelen uçaklardan inecek yakınlarını bekliyor. Yani terminalin içinde yolcu beklemek yok. Bu açık alanda bekleyen Erbillilerin içinde Barzani’nın güvenlik görevlileri dolaşıyor. Otomobiller ise açık alanda rastgele parkedilmişler.



Bindiğimiz araçla Kapıkule gümrüğü gibi araç geçiş hatları bulunan üstü alüminyum çatı kaplı bölümlerin önüne geldik. Burada araçtan valizlerimizi indirdik. Araç geçiş bölümünün yanındaki binaya girdik. Pasaportlarımız kontrol edildi.



Valizlerimizle birlikte güvenlik cihazlarından geçerek arandık. Bu arada aracımızda yandaki bölümden geçmişti. Binanın öbür yanında yeniden araca bindik ve havalimanı terminaline yollandık. Atlasjet’in bankosunda biniş kartlarımızı aldık. Nazik bir görevli bana istediğim yeri verdi.



İŞKENCE GİBİ ARAMALAR
Terminal girişinde yeniden güvenlik kontrolü vardı. İşkence yeniden başlıyordu. Kemerler, saatler çıkarıldı. Önümdekinin gözlüklerini bile x-ray cihazına koydular. Allah’tan benim gözlüklerim çıkarılmadı.
Güvenlik işkencesi bitti sanıyordum. Ama bitmemiş. Terminale doğru yürürken, yolda kurulu bankoda bulunan bir görevli pasaportumuzu yeniden kontrol etti.
Arkasından bir güvenlik araması daha… Yeniden çantalar, ceketler fora edildi. Laptoplar çantadan çıkarıldı. Her şeyimizle bir kez daha x-ray cihazlarından geçtik. Ama bitmemişti. Cihazı geçince bir görevlinin fermuarını açtığı el çantamın içindeki her şeyi birer birer eliyle yokladığını gördüm. Geçilen o kadar cihaza rağmen elle herkesin çantasını açarak kontrol yapıyorlardı. Bu işi başımıza açan ABD’nin ikiz kulelere attığı bombaya bir kez daha lanet okudum. Dünyanın her yerinde yapılan sıkıcı ve işkence haline dönüşen güvenlik aramalarından nefret ediyordum. İkiz kuleleri bombalayan ABD bile; Şikago, Los Angeles seyahatlerimde gördüğüm gibi bu kadar aramıyordu. İşi cılkından çıkaran Türkiye başta olmak üzere diğer ülkelerdi.
Neyse elle aramayı çabuk geçmiş ve terminale girmiştim. O an kendimi özgürlüğe kavuşmuş gibi hissettim.

FREE SHOP’TA UCUZLUK DEVAM ETTİ
Terminalde bulunan free shop’a girerek fiyatlara baktığımda yine şaşırdım. Şehirdeki ucuzluk burada da devam ediyordu. Hatta şehirdeki fiyatlardan 3-5 dolar daha ucuzdu. Ancak kredi kartı geçmiyor, nakit para isteniyor.



Free shop’ta parfüm, sigara, çikolata gibi ürünler vardı. Beni sevindiren Gaziantep’de üretildiğini ve Türk malı olduğunu gördüğüm “Mahmood” marka kahve çaylardı. Zaten Erbil’i gezerken vitrinlerdeki yiyecek ve içeceklerin Türkiye’den geldiğini görmüştüm. Bölgede Türkiye’nin komşusu olduğu ülkeleri besleyen büyük bir güç olduğunun göstergesiydi. Türkiye bu sınır ticaretinden büyük gelir elde ediyordu ve Türkiye’nin bu üretim gücünü aşacak hiçbir komşu ülke yoktu.



Türk şirketi Makyol- Cengiz İnşaat tarafından inşa edilen ve Başbakan Erdoğan'ın katıldığı törenle hizmete giren yeni terminal binası  6 tanesi yolcu köprüsü olmak üzere 16 kapıya sahip iki kanattan oluşuyor. Havalimanındaki pistin dünyanın en uzun pistlerinden biri olduğu belirtiliyor.
Havalimanında uzun bir bekleyiş sonrası Atlasjet’in havalimanına indiğini gördük. Neden sonra uçağa yollandık. Havalimanında körük olmadığı için uçağa apron otobüsüyle gittik. Rahat bir yolculuktan sonra İstanbul’a vardığımızda geride Erbil ile ilgili bir çok anı bıraktık.
Birkaç gün herkesin yüzündeki “Erbil’e mi gittin?” şeklindeki korku dolu ifadelerini bu yazı dizisi ile açığa kavuşturduğumu sanıyorum.