BÜYÜK HUKUKÇU, PROF. MAHMUT ESAT BOZKURT

Pazar günü TV kanallarının birinde İstanbul Barosunun dağıttığı Mahmut Esat Bozkurt Ödül Töreni vardı. Ödül verilenlerden biride HSYK Başkan Vekili Sn.Özbek idi. Tam sıra ona geldiğinde salonun arka tarafına gruplanmış bir grup avukat(!) pankartlarını açarak durumu protesto ettiler. Salon birden karıştı. Özbek gürültüler arasında konuşmasını bitirirken, meslektaşlarının bu davranışına üzüntülerini bildirdi. Protestoların hedefi, adına ödül verilen Mahmut Esat Bozkurt’a idi.Vay efendim zamanında pek çok şey söylemiş olan Mahmut Esat adına İstanbul Barosu nasıl ödül koyarmış falan filan. Onun bazı sözleri ülkedeki azınlık veya etnik gruplara başta Kürtlere hakaret imiş. Basın açıklaması yapan protestocu bayan aynen böyle söyledi.

Ben Mülkiye’de okurken, Hukuk derslerimizde ve hatta Devletler Hukuku derslerimizde Mahmut Esat Bozkurt’u ülkenin en büyük hukukçusu olarak tanıdık. Ülkeye hocalığı yanında adalet bakanı olarak da hizmet veren Bozkurt ismini hukuk hocalarımız ağızlarından düşürmezdi. Devletler Hukuku dersimizde onun Lahey’de kazandığı meşhur Bozkurt-Lotus davasını incelemiştik. Türk hukukçusunun dünya genelinde kazandığı en büyük dava olarak anıldığını hatırlıyorum.

Bilmeyenler için hatırlatalım. Mahmut Esat Bozkurt Atatürk'ün yakın çalışma arkadaşlarından ve döneminin genç Türkiye Cumhuriyeti'nin hukuki temellerinin atılmasında büyük katkılarda bulunmuş bir devlet adamıdır. 1911 yılında İstanbul Hukuk Mektebini bitirip, Lozan ve Freiburg Üniversitelerinde doktora yaptı. İzmir'in Yunanlılar tarafından işgalinden sonra Kurtuluş Savaşı'na katılmak üzere yurda döndü ve Ege Bölgesi'nde Kuvayı Milliye teşkilatının içinde yer alarak, önemli yararlıklar gösterdi.

Parlementer hayatı 1.dönem İzmir Milletvekilliği ile başlar. IV üncü Rauf Orbay kabinesinde İktisat Bakanlığı yaptı.. V.inci kabinede bu görevine devam etti.

20 Nisan 1924'te kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun (Anayasa) hazırlayıcıları arasında yer alan Mahmut Esat Bozkurt, 22 Kasım 1924'de Ali Fethi Bey'in 3. hükümetinde Adliye Vekilliği'ne atandı. 5 Kasım 1925'te Ankara Hukuk Mektebi'nin açılmasında büyük payı oldu.

 3. ve 4. İsmet İnönü Hükümetlerinde Adliye Bakanlığı yapan Bozkurt, . Türk Medeni Kanunu , Türk Ceza Kanunu, Kabotaj Kanunu, Borçlar Kanunu , Ticaret Kanunu , Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu  gibi Türkiye Cumhuriyeti hukuk sisteminin temel yasaları, Mahmut Esat Bozkurt'un Adliye Vekilliği döneminde hazırlandı ve yürürlüğe girdi.

Cumhuriyet tarihinde Bozkurt-Lotus vakası olarak adlandırılan, Bozkurt adlı Türk gemisiyle Lotus adlı Fransız gemisinin 2 Ağustos 1926'da Ege Denizi'de çarpışması nedeniyle iki ülke arasında çıkan anlaşmazlıkta Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni Lahey Uluslararası Adalet Divanı'nda temsil etti. (1927). Bu dava, tarihçiler tarafından, Türk hukukunun ve adalet örgütünün kapitülasyonlar dönemini geride bırakarak insan ve egemenlik haklarına dayalı çağdaş hukuk düzeyine yükseldiğinin bir simgesi olarak değerlendirilmektedir.

1934'de Soyadı Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle 'Bozkurt' soyadını alan Mahmut Esat Bey, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde Anayasa ve Devletler Hukuku profesörlüğü de yaptı. (Bozkurt soy adını Esat beye bizzat M.Kemal Atatürk vermiştir.)

21 Aralık 1943'de beyin kanaması sonucu İstanbul'da ölen Mahmut Esat Bozkurt, TBMM'de 1. Dönemden ölümüne kadar sürekli İzmir Milletvekili olarak görev yaptı.

Türk Hukukunun medarı iftiharı Mahmut Esat Bozkurt’a dil uzatanlar çantalarında taşıdıkları Kanun kitaplarının babasına saygısızlık ettiklerinin bilincinde değiller. Okudukları okulların temelini atana gösterdikleri tepkinin bilincinde değiller. Okullarında Mahmut Esat Bozkurt’un kim olduğunu herhalde onlara anlatamamışlar. Bilseler herhalde bu saygısızlığı yapmazlardı.(!) Ben şahsen bu gösteriyi yapanların hukukcu olduklarına da inanmıyorum.

İstanbul Barosu onun adına değil de kimin adına ödül koyacakti ki! Bu ödül onun Türk hukukuna katkılarından dolayı veriliyor.Bu girişiminden dolayı İstanbul Barosunu ve saygıdeğer Başkanını kutlarım.