İSTANBUL- Makine öğrenmesi, yapay zeka, akıllı robotlar yıllardır lügatimizde vardı ama bu kavramların hiçbiri 30 Kasım 2022'de başlayan ChatGPT furyası kadar gündemi sarsmadı.
Gazete Oksijen'den Selçuk Şirin'in yazısına göre; Microsoft'un 10 milyar dolar yatırdığı ChatGPT'yi çıkartan Open Al şirketinin piyasa değeri 30 milyar doları aşmış durumda. Yeni çıkan GPT-4 versiyonu ile bizim olmasa da dünyanın gündeminde ilk sıralarda yer alan yapay zeka üzerine gelin biraz da biz kafa yoralım..

*İnsanlığın geliştirdiği en büyük teknoloji'

Yapay zeka elbette yeni bir kavram değil. Bilgisayarın icadıyla beraber yapay zeka ile birlikte yaşamaya başladık. Burada yeni olan, son derece ileri seviyede işlem yapabilen, akıllı bir yapay zeka aracına artık her isteyenin bir tuşla ulaşıyor olması. Teknolojinin varlığ ile o teknolojiye ulaşılabilirlik arasındaki mesafe kapandıkça hayatın akışını altust eden kopuşlar mümkün oluyor. ChatGPT bundan birkaç yıl evvel çok elit bir azınlığın ancak büyük kaynaklar harcayarak ulaşabileceği bir teknoloji idi. Artık değil. Devrim denmesinin sebebi bu.

Her yeni teknoloji gibi ChatGPT de kimin elinde kime hizmet edecek sorulanyla karşı karşıya Her güçlü teknoloji gibi bu uygulama da Facebook, Twitter ve Tik Tok vb. uygulamalarda olduğu gibi kötü ni yetli aktorlerin elinde çok güçlü bir silaha dönüşebilir. Nitekim Open AT CEO'su Sam Altman, Insani in geliştirdiği en büyük teknoloji olarak tarif ettiği ChatGPT'den kendisinin de korktuğunu itiraf ediyor. Onümüzdeki dönemde bu teknolojinin hem geniş çaplı senformasyon hem de siber saldirı amaçlı olarak kullanılabileceğin den kaylanıyor.

Beyaz yakalıların kâbusu

Yapay zekanin kuşkusuz en çok zihinsel emek gerektiren sektörleri altüst edecek. Eğitimden adli is lemlere, yazılımdan grafik dizayna, pazarlamadan ticari işlemlere, muhasebeden finansal analize beyaz yakalıların şimdiye kadar üstünlük kurduğu alanlarda artık çalışanların rakibi başka insanlar değil, yapay bir chatbot olacak.

Yıllardır kas gücüyle yapılan işler teker teker robotların eline geçerken, zihin emekçileri kendile rini hep belli bir güvence altında görmeye alıştı. Ancak ChatGPT bu güveni en azından şu ilk birkaç aylık dönemde ciddi anlamda sarsti. Dileyen herkes artık birkaç dakika içerisinde bir dava dilekçesi yazabilir, herhangi bir konuda pa- zar araştırması raporu çıkartabilir, istediği bilgisayar dilinde kodlan göz açıp kapatıncaya kadar çıkar tabilir. Sadece yazılım alanında değil, görsel tasarımda da aynı kıvraklıkla ilerleyen bir yapay zeka dünyası var.

Pek çoğunuz kullandığınız için zaten biliyorsunuzdur ama eğer henüz kullanmadıysanız bence faz la geç kalmadan Open Al portalina girin, bir hesap açın ve yapay zeka nim neler yapabileceğini siz de tecrübe edin. Yaşayarak göreceksiniz ki öyle çok uzakta bir teknolojiden söz etmiyoruz. Kendimden omek vereyim. Son kitabimin kapağının ilk versiyonunu Chat GPT'yi de ge

liştirmiş olan OpenAI tarafından piyasaya sürülen, metinsel tanim lardan görüntü oluşturan, yapay zeka programi DALL-E ile yaptık. Bir dergide yayınlanan Türkçe makalemi ChatGPT'ye yazdın, altına küçük puntoyla bu gerçeği okurlara açıkladım. Geçen hafta yayınlanan akademik makalemin referanslarni ChatGPT'ye kontrol ettirdim. Bütün bu işlemleri yapay zeka daha henüz doğum sancısını yaşarken gerçekleştirdiğime göre, çok değil, birkaç yıl sonra daha neler yapabileceğimizi kestirmek zor değil.

Bilgisayarın icadından sonraki en büyük verimliik artışı

Nitekim, MIT den Noy ve Zhang (2023) tarafından gerçek- leştirilen yeni bir deneyde, halkla ilişkiler ve pazarlama alanında çalışanlardan kısa bir basin bülteni ve rapor hazırlamalan istenmiş Çalışanlar deneyde rasgele iki gru ba ayrilmiş ve birinci grup ChatGPT kullanırken ikinci grup eski usul çalışmış. Deney sonucunda ilk grup çalışmayı ikinci gruba göre yüzde 37 daha hızlı bitirmiş ve daha da önemlisi yaptığı işten çok daha memnun kalmış.

Yapay zekanın en etkin kullanılacağı alanlardan biri de yazılım. Aralarında MIT'den Mert Demirer in de yer aldığı bir grup araştırmacı bu konuda çok önemli bir deney yapmış. Bu de- neyde de verilen projeyi, yapay zeka kullanan yazılımcılardan oluşan grup geleneksel bir yaklaşım izleyen yazılımcılardan yüzde 55 daha hızlı bitirmiş. Bu tarz devasa performans fark- lanını belki en son bilgisayarın icadında gördük. Ancak dediğim gibi daha oyun yeni başlıyor.

Okulların işi zor

Yapay zekanın ilk aşamada etkileyeceği diğer alan kuşkusuz eğitim olacak. Özellikle ölçme ve değerlendirme alanı ciddi bir kriz içinde. Zira ilkokuldan doktoraya kadar her seviyede en etkin değerlendirme kabul edilen 'proje bazlı öğrenme yapay zekanin en iyi yaptığı iş. Özünde öğrencinin farklı kaynaklardan elde ettiği bilgiyi sentezlemesine ve rapor- lamasına dayanan, ileri derecede beceri gerektiren işi, yapay zeka çok etkin bir şekilde yerine getirebiliyor. Sadece ChatGPT olsa yine iyi! "Elicit Araştırma Asistanı isimli yapay zeka programi iste- diğiniz alanda literatürü taraya- rak detaylı rapor sunuyor! Ben mesleğe başladığımda, koca koca endekslerin kaydedildiği tuğla gibi kitaplarda tek tek başlık ve özet arayıp, sonra kütüphaneleri karış

karış gezip, bulamayınca başka kütüphanelerden talep ederek ulaşabildiğim kaynakları okuyup raporlaştırmam ayları buluyordu. Şimdi tüm bu işlemleri yapay zeka aracılığıyla birkaç saate tamamla- mak mümkün.

Yapay zekanın bu kadar hızlı bir şekilde eğitim sistemini tahrip etmesi tüm sektörü teyakkuza geçirmiş durumda. Bizim okul dahil her yerde kurullar kuruluyor, yeni kurallar konulmaya çalışılıyor. Bir yanda yapay zekayla yapılan ödevlerin tespit edilip yasaklan- ması gündemde. Diğer yanda ise yapay zekayı etkin bir şekilde kullanımın okullarda da teşvik edilmesi görüşü ağır basıyor. De- gerlendirme yöntemi olarak-biz- lerin eskiden hatırladığı tahtada sözlü sınavların geri getirilmesi ve sınıfta el yazısıyla rapor yazımına geri dönülmesi söz konusu. Garip zamanlarda yaşıyoruz.

Abartıyor muyuz?

Bir dönüşümün arifesinde olduğumuz muhakkak. Ama biz insanlık olarak bu dönüşümleri ilk defa yaşamıyoruz. O nedenle kor- kuya da teslim olmamak gerekiyor. Sonuçta yapay zeka kendisine verilen bilgiler işığında ilerleyen bir sistem. Kendisi bilgi üretmiyor, literatürde yer alan bilgiyi belirli bir mantık çerçevesinde işleyerek size bir çıktı veriyor. Bu şekilde bakar- sak ortada çok da korkup ürkecek bir durum yok. Yapay zeka tipki matbaa, radyo, televizyon, bilgi sayar ve internet gibi geçmişten kopma olanağı sunuyor. Burada bizim gibi geçmiş trenleri kaçırmış bir ulus için bir fırsat var.