Abdurrahman Büyükkeskin
Manavgat/Antalya - Nesli tehlike altında olan caretta carettaların Akdeniz'deki en büyük yaşam alanlarından Antalya Belek'te, yumurtadan çıkan 60 yavru deniz kaplumbağası, bir otelin kumsala koyduğu ahşap yürüme bandının altında sıkışarak öldü.
Caretta caretta türü deniz kaplumbağaları, dünyada en çok Akdeniz kıyılarında, Akdeniz'de ise Türkiye kıyılarında yuvalama yapıyor. Türkiye'de ise yıllık 2 bini aşkın yuvanın oluştuğu Antalya'daki Belek sahili olarak adlandırılan Kundu- Denizyaka arasındaki 30 kilometrelik sahil kesiminin önemli bir bölümünde ise oteller nedeniyle yoğun sahil faaliyeti bulunuyor. 
Ekolojik Araştırmalar Derneği (EKAD), Belek sahil bandında 25 yıldır deniz kaplumbağalarının mayıs-ekim ayları arasındaki yuvalama, yavruların yuvadan çıkışı, bunların kayıt altına alınması ve korunması gibi faaliyetleri yürütüyor. Belek sahilinde dört gün önce  sabah yine caretta yuvalarıyla ilgili çalışma yapan EKAD üyeleri, turistik bir tesisin yuvalama alanlarının üzerine ahşap yürüme bandı koyduğunu fark etti. Bandı kaldıran görevliler, yuvadan çıkan fakat yürüme bandı altında sıkışıp ölen yavru kaplumbağalarla karşılaştı. Yuva üzerine konulan yürüme bandının 60 yavru kaplumbağanın ölümüne neden olduğu tespit edildi.

Hacettepe Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Ali Fuat Canbolat, "İnsanın duyarsızlığı ve faaliyetleri nesli tehlike altındaki bu canlılara bir kez daha zarar vermiş ve doğanın düzenine bir kez daha müdahale etmiştir" dedi. 

   Canbolat, Çevre ve Orman Bakanlığı'nın "Deniz Kaplumbağalarının Korunması Genelgesi"nde yer alan "Denizden itibaren ilk 65 metrenin yuvalama bandı olarak ayrılması ve bu alanda kumsal kullanımının gerçekleştirilmesine" ilişkin maddesinin önemine dikkat çekti. 

Dr. Ali Fuat Canbolat, rutin arazi çalışmalarını yapan ekibin, bu sorunla birkaç hafta içinde iki kez karşılaştığını kaydetti. 

Şu an sezon itibarıyla 'kontrol açışı' adı verilen dönemde olduklarını kaydeden Dr. Canbolat şu bilgileri kaydetti:

Kuluçka süresi sona eren yuvaları açarak sayım yapıyoruz ve yuva içerisinde sıkışıp çıkamayan yavru kaplumbağaların denize ulaşmasına destek oluyoruz. Tam da bu işlem için çalışma yapan ekibimiz, yuva üzerine konulan yürüme bandını ilk tespit ettiğinde yavrular yuvadan yeni çıkıyordu ve canlıydı. Onları kurtardık. Lakin başka bir tesisin kumsalında dün tespit edilen yavrular, ilkindeki kadar şanslı değildi. Yuvalama alanının üzerinde bir tesis ahşap yürüme bandı koymuş. Kumsaldaki yuvada yumurtadan çıkan yavru carettalar, ahşap ve ağır yürüme bandını kaldıramadığı için oracıkta sıkışarak ölmüş. İnsan faaliyeti nesli tehlike altındaki bu canlılara bir kez daha zarar vermiş ve doğanın düzenine bir kez daha müdahale etmiştir.

Yuvalama kumsallarında uygulanması gereken yasaya vurgu yapan Dr. Ali Fuat Canbolat, şunları söyledi:

“Eski adıyla Çevre ve Orman Bakanlığı'nın 2009/10 sayılı Deniz Kaplumbağalarının Korunması Genelgesi'nde yer alan 'denizden itibaren ilk 65 metrenin yuvalama bandı olarak ayrılması ve bu alanda kumsal kullanımının gerçekleştirilmemesine’ ilişkin maddesinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ve acı bir şekilde görüyoruz. Yuvalama kumsallarında yer alan işletmelerin yuvalama sezonu olan mayıs-ekim ayları arasında kumsal çalışmalarını yapmaması oldukça önemli. Kumsallardaki sorunlar elbette ki sadece bu değil. Kaplumbağalar sadece doğal tehlikelerle değil, yapay ışık kullanımından, denizel- karasal kirliliğe, kontrolsüz atılan balıkçı ağlarına kadar birçok insan kaynaklı sorunlarda mücadele ediyor. Ve bütün bunlar 110 milyon yıldır yaşamını sürdüren kaplumbağaların neslini tehlikeye sokan faktörlerin başında geliyor."

EKAD'dan yapılan açıklamada ise yuvalama kumsallarında karşılaşılan kronik sorunların başında tesislerin yuvalama sezonu olan mayıs- ekim içerisinde yaptıkları kumsal düzenleme faaliyetlerinin geldiği belirtildi. Açıklamada, coronavirus salgını nedeniyle geç açılan turizm sezonunda, işletmelerin kumsal düzenleme, şemsiye ve şezlong yerleşimi gibi çalışmalarını yuvalama sezonu içerisinde yaptığı ve bu çalışmaların kaplumbağa yuvalarına zarar verdiği vurgulandı. Olayla ilgili soruşturma başlatıldı.

               'DENİZ KAPLUMBAĞALARI 110 MİLYON YILDIR YAŞIYOR''

         Öte yanda Side Apart Otelleri Derneği Başkanı Mehmet Çelikten, Belek'te otelin plajına giden yolda denize inmede band konması ve yumurtadan çıkan yavruların sıkışarak 60 yavrunun ölmesinin tam bir rezalet olduğunu söyledi. Mehmet Çelikten, '' Caretta caretta deniz kaplumbağaları 110 milyon yıldır hayattalar. Maalesef insanoğlunun bencilliği ve dikkatsizliği kendisinden önce var olan nesli tükenmekte olan canlı türünü yok etmek için hoyratça işler yapıyor. Bizdeki '' Dağdan gelip bağdakini kovma '' atasözü buna tam uygun bir söz'' ifadesinde bulundu