AVRUPA VE ASYA ARASINDA BULUNAN MİNİK ADA

İSTANBUL —CNN muhabiri Maureen O'Hare İstabul'da Asya ile Avrupa kıtalarının birleştiği Boğaziçi'nin tam ortasında bulunan Kız Kulesi'ni "Avrupa ve Asya arasında bulunan minik ada" diyerek yazdı.
Yazı şöyle:
Büyük ve kadim şehir İstanbul, eski adıyla Konstantinopolis, eski adıyla Yeni Roma, eski adıyla Bizans... iki kıtayı birbirine bağlıyor. Avrupa yakası, Boğaz'ın karşı kıyısına doğru parmak gibi uzanıyor; Asya yakasına neredeyse değmiyor.



Boğazın en dar noktası sadece 700 metre genişliğinde olduğundan, iki kıta sanki Michelangelo'nun "İnsanın Yaratılışı" tablosunda Adem'in Tanrı'ya uzanması gibi, sanki bir nefeslik mesafede kalıyor.
Küçük bir iç deniz olan Marmara Denizi'ni, uçsuz bucaksız Karadeniz sularına bağlayan bu pırıltılı mavi sularda, şehrin kendisi kadar uzun süredir yerleşim yeri olan küçük bir kaya adası, iki dünya arasında önemli bir karakoldur.
Günümüzde Kız Kulesi olarak bilinen yapı, son iki buçuk bin yıldır pek çok işleve sahip.

MÖ 410 yılında gümrük kontrol noktası olarak inşa edilen yapı, savunma kulesi, kale, deniz feneri, kolera hastanesi, radar istasyonu, siyanür depolama tesisi ve yazarlar için kendi kendini ilan etmiş bir "şiir cumhuriyeti" olmuştur.

Son iki yıllık büyük restorasyonunun mimarlarından biri olan Han Tümertekin, bu 2.500 yılın çoğunda "Boğaz'ın ortasında duran bir gizem" olduğunu söylüyor. Şehrin hem Avrupa'dan hem de Asya'dan baktığı ancak ziyaret edemediği bir yerdi.

21. yüzyılda, ziyaretçilerin şehre geri dönüp bakabilecekleri bir turistik cazibe merkezi haline geldi. Şimdi, yeni güçlendirilmiş ve yenilenmiş, tertemiz anıt-müze Mart 2024'te bir kez daha halka açıldı.

Dünyanın kavşağı

Ziyaretçilerin başlangıç ​​noktası Avrupa yakasındaki hareketli Karaköy İskelesi. Veri analitiği şirketi Euromonitor International'a göre İstanbul, 2024 yılında tahmini 23 milyon ziyaretçiyle uluslararası varışlarda dünyada 2 numaralı şehir oldu.

Birçoğu Haliç'te son bulacak, deniz ürünleri restoranlarına ve barlarına girip çıkacak, teknelerin ışıl ışıl su yolunda yukarı aşağı yelken açmasını izleyecek, meşhur Galata Köprüsü'nün altından geçecek ve ufukta Rüstem Paşa Camii görünecek.

Tarihçi ve seyahat yazarı Saffet Emre Tonguç , CNN Travel'a "Her yıl yaklaşık 30.000 gemi boğazı geçiyor" diyor. "Dünyanın en yoğun boğazlarından biri."

Eylül ayının güneşli bir cumartesi günü, CNN, Boğaz'ın güney ucundaki Üsküdar ilçesine kısa bir mesafede bulunan Kız Kulesi'ne doğru kısa ve manzaralı bir yolculuk yaparken, turist teknesi müşterilerle dolu.

İskeleye vardığımızda tekneden iniyoruz, kulenin yeni iç merdivenlerini birbiri ardına tırmanıyoruz ve kameralarımızı elimizde tutarak izleme platformuna yayılıp bu cilalı tarih parçasının tadını çıkarıyoruz.

Şehrin simgesi

Kız Kulesi: İstanbul Boğazı'nın güney ucundaki bir adacık üzerinde bulunan Kız Kulesi'nin tarihi yaklaşık 2 bin 500 yıl öncesine dayanıyor.

Kule ilk olarak gümrük noktası olarak inşa edilmiş, Karadeniz'den gelen gemileri denetlemek ve vergi toplamak amacıyla yapılmıştır.

"Sadece girişte duruyor. Özgürlük Heykeli gibi," diyor Tonguc. "New York Limanı'na girdiğinizde Özgürlük Heykeli'ni görüyorsunuz. Ve burada Maiden Kulesi'ni görüyorsunuz."

Özel tur rehberi Barış Partal , “Bugün Karadeniz, petrol ve doğal gaz nedeniyle çok önemli [...]” diyor . “Geçmişte altın, gümüş ve bakırdı, çünkü Gürcü dağları bunlarla doluydu — hala öyleler — ve antik çağlarda Yunanistan'dan gelen insanlar, eşyaları toplamak için Boğaz'ı geçmek ve sonra geri dönmek istiyorlardı.”

Partal, Jason ve Argonotlar'ın erzak stoklamak için Hellespont'a yanaşmaları gerektiğini anlatan Yunan efsanesinin bununla yakından bağlantılı olduğunu, ancak farklı bir yere aktarıldığını söylüyor.

12. yüzyılda Bizans İmparatoru I. Manuel Komnenos döneminde adaya bir savunma kulesi inşa edilmiş, gemilerin geçişini kontrol etmek amacıyla ikinci bir kuleye zincir gerilmiştir.

1453 yılında Osmanlıların şehri fethetmesinden sonra Sultan II. Mehmed, ahşap kuleyi kâgir bir kale olarak güçlendirmiştir.

17. yüzyılın sonlarından itibaren, kulenin kuzey kısmına bir fener eklendikten sonra, birincil işlevi bir deniz feneri olarak kullanılmaya başlandı. Partal, "Çok derin değil, ancak Kız Kulesi alanı çok keskin," diyor.

Efsane kule

Ovidius'un bir efsanesinden uyarlanan yapıtta, Leandros'un sevgilisiyle buluşmak üzere kuleye yüzerken boğulduğu söylenir.

Kulenin sıra dışı kullanımlarından biri de 1830'larda kolera salgını sırasında karantina hastanesi olarak kullanılmış olması; anakaradaki şehirden izole olması onu mükemmel bir seçim haline getirmiştir.

1980'li yıllarda Türkiye Denizcilik ve Liman İşletmeleri'nin yönetimi altında olduğu dönemde kısa bir süre siyanür depolama tesisi olarak hizmet vermiştir.

Kısa bir süre sonra, Mayıs 1992'de kule, onu "Şiir Cumhuriyeti" ilan eden şairler tarafından kullanılmaya başlandı. Bazen "Boğaz'ın incisi" olarak da anılan kulenin kendine özgü mitolojisi de vardır.

En ünlü efsane, bir falcının kızının bir yılan ısırığından öleceği konusunda uyardığı bir kral hakkındadır, bu yüzden onu korumak için bir kule inşa eder ve ona yiyecek sepetleri gönderir. Ancak, bir yılan meyve sepetinde adaya gelir ve onu zehirli ısırığıyla öldürür. Partal, "Kaderinizden kaçamazsınız, mesaj budur" der.

Başka bir efsane kuleyi Ovid'in Leander'ına bağlar, bu yüzden kuleye bazen Leander Kulesi de denir. Bu trajik hikayede, Leander sevgilisiyle buluşmak için her gece oraya yüzer, ancak bir kader gecesi boğulur. Onun ölümünü öğrendikten sonra, o da kendi canına kıyar.
Hatta Kız Kulesi'nin, İstanbul'un bir diğer ünlü yapısı olan Galata Kulesi ile aşk dolu bir ilişki içinde olduğuna dair bir efsane bile var. Şehir manzarasında öne çıkan Tonguç, "Onlar uyumlu bir çift," diyor

Kulenin tepesinden İstanbul'un muhteşem kıtalararası silüeti izlenebiliyor.

Son restorasyon, kale ve kulenin uzun tarihindeki birçok değişiklik ve onarımdan biridir. Yıllar boyunca depremler ve yangınlarla sarsılmış ve hatta 1940'larda onarımlar sırasında üzerinde durduğu ada bile büyük kayaların eklenmesiyle güçlendirilmiştir.

Son yenileme, hem yapıyı güçlendirmek hem de 20. yüzyıldaki yenilemeler sırasında kaybolan eski mimari detayları bir kez daha ortaya çıkarmak amacıyla yapıldı.

Tekneden inip kalede, bakış noktasında ve ada tabanında dolaştıktan sonra, kulede yapılacak pek bir şey yok, sadece tesis bünyesindeki basit kafede bir şeyler atıştırmak dışında. Bir saatlik bir iş ve herkes tekneye geri döndüğünde — tekne yanımızdaki Asya yakasından ziyade Avrupa'ya dönüyor — bir sonraki tekne gelene kadar ada neredeyse ıssız.

Ancak şehrin karmaşasından uzakta dinlendirici bir mola ve bu efsanevi şehre dair eşsiz bir bakış açısı.
Oraya bir gezi, İstanbul'un en önemli turistik yerlerinin çoğunda olduğu gibi ucuza gelmiyor. Giriş için 27 avro artı tekne için ekstra beş avro (toplamda yaklaşık 33 dolar) tutuyor, tabii ki 105 avrodan (109 dolar) başlayan bir İstanbul Müze Kartınız yoksa.
Tonguc, onarımı, bakımsızlığa düşen bir bina için gerekli bir adım olarak memnuniyetle karşılıyor. İstanbul'un tarihi anıtlarının "çok sağlam bir şekilde inşa edildiğini" söylüyor, binlerce yıldır deprem, sel ve yangın saldırılarına dayanacak şekilde.
"Yüzyıllar boyunca hizmet verecek şekilde inşa edildikleri için çok iyi durumdalar, sadece birkaç yıl için değil."