Kayıp otostop sanatı geri mi dönüyor?

İSTANBUL - Uzun zamandır tehlikeli olarak görülen otostop, dünyayı görmenin bağlantı, macera ve düşük karbonlu bir yolunu arayan yeni nesil gezginler tarafından yeniden keşfediliyor.
2022'de, gezginler Alexandra Menz ve Bernhard Endlicher, Türkiye-Suriye sınırına yakın, kavurucu güneşin altında yol kenarında durmuş, Mardin'e ulaşmaya çalışıyorlardı. Hava yürümek için fazla sıcaktı, bu yüzden en samimi gülümsemelerini takınıp otostop çekmek için başparmaklarını uzattılar. Kısa süre sonra bir araba durdu ve içinde beyaz elbiseli bir gelin ve smokinli bir damat vardı.

"Atlayın! Düğünümüze gidiyoruz," dedi çift. Bir saat sonra Menz ve Endlicher, kendilerini Nusaybin'de çiftin nikah töreninin davetlisi olarak buldular.

65'ten fazla ülkede tanımadıkları insanlarla yaptıkları 4.000 araba yolculuğunu sosyal medyada belgeleyen Avusturyalı ikili Menz ve Endlicher'in gezgin hayatlarından bir güne hoş geldiniz . Düşük karbon ayak izi ve gerçek insani bağ kurma şansının yüksek olması nedeniyle çift, seyahat etmek için gerçek ve mecazi anlamda otostopu seçti.

Alexandra Menz ve Bernhard Endlicher Menz ve Endlicher, kendilerini arabaya veren bir çiftin düğününe davet edildiler (Kaynak: Alexandra Menz ve Bernhard Endlicher)Alexandra Menz ve Bernhard Endlicher

Menz BBC'ye yaptığı açıklamada, "Otostop geçmişte kalmış bir şey değil, geleceğin meselesidir" dedi.

Yine de, 25 yaşındaki iki genç, herkesin bu duyguyu paylaşmadığının farkında. Otostop bir zamanlar dünya çapında yaygınken, daha sonra ABD ve Avrupa'nın bazı bölgelerinde güvensiz olarak damgalandı. Ucuz bir seyahat yolu olsa da, aynı zamanda çok az kişinin karşılayabileceği bir özgürlük.

Dünyanın dört bir yanındaki ücra, kırsal kesimlerde yaşayan birçok insan için otostop bir seçenek değil, bir can simidi; işe, okula veya otobüslerin az olduğu bir sonraki şehre ulaşmanın tek yolu. Ancak Menz, Endlicher ve zamanı, güvenlik ağları ve sınırları açan pasaportları olan yeni nesil maceraperestler gibi genç gezginler için otostop, dünyayı dolaşmanın ve yol boyunca yabancılarla tanışmanın bütçe dostu ve çevre dostu bir yolunu sunuyor.

Otostopun tarihi

Otostopun kökleri 20. yüzyılın başlarına kadar uzanır. 1930'lara gelindiğinde, ABD'de otostop sadece yaygın değil, aynı zamanda zorunlu bir işti. Çünkü Büyük Buhran sırasındaki yüksek işsizlik, birçok Amerikalıyı otostop çekmeye ve neredeyse hiç bulunamayan işler için araba veya yük trenleriyle uzun mesafeler kat etmeye zorlamıştı. İkinci Dünya Savaşı başladığında, otostop çekmek, savaş için kaynakları korumak adına vatanseverlik görevi haline gelmişti. Antika bir ABD posterinde de görüldüğü gibi : "Tek başına seyahat ediyorsan, Hitler'le birlikte seyahat etmiş olursun."

Ancak 1950'lere gelindiğinde korku hakim oldu. FBI, otostopu bir "tehlike" olarak nitelendirdi ve yönetmen J. Edgar Hoover, gizli ajanların ülkede fark edilmeden dolaşabileceğine inandığı için bunu bir güvenlik ve ulusal güvenlik riski olarak nitelendirdi. Uygulamanın ABD'deki geçmişini anlatan Roadside Americans kitabının yazarı Jack Reid'e göre, Hoover ABD bilincinde büyük ölçüde hala varlığını sürdüren bir korku kampanyası başlattı. Birkaç on yıl sonra, her ikisi de otostopçulara araç teklif ederek kurban seçen ABD'li seri katil Edmund Kemper ve Avustralyalı "sırt çantalı katil" Ivan Milat'ın sansasyonel suçlarının haberleştirilmesi, otostopun tehlikeli ününü pekiştirdi.

Otostop, 20. yüzyılda birçok komünist ülke tarafından aktif olarak teşvik edildi

Başka yerlerde ise kültür varlığını sürdürdü. Komünist Polonya ve SSCB, sürücülere otostopçuları almaları için çekler verdi; Küba'da ise " hacer botella " (otostop) 1990'lardaki yakıt kıtlığı sırasında vazgeçilmez hale geldi. İrlanda'nın dost canlısı kırsalı ise Tony Hawks'ın çok satan seyahat anı kitabı Round Ireland with a Fridge'de ölümsüzleştirildi .
2000'li yıllara gelindiğinde, artan araç sahipliği ve gelişmiş otoyol sistemleri otostopu kenara itmişti; ya da öyle görünüyordu.

Yeni nesil otostopçular

Sosyal medya bir gösterge ise, #otostop etiketiyle paylaşılan yaklaşık yarım milyon Instagram paylaşımı , retro seyahat yönteminin geri döndüğünü gösteriyor. 75.000'den fazla takipçisi tarafından @hitchhikercourtney olarak bilinen dijital içerik üreticisi Courtney Allan, aylarca süren kıtalararası maceralara atılan ve şu anda Çin'in Guangzhou şehrinden Güney Afrika'nın Cape Town şehrine otostop çeken 26 yaşında bir Torontolu.

Allan, Gürcistan'ın Tiflis kentinden BBC'ye yaptığı açıklamada, "Otostop çekmek, dünyayı hayatınıza kabul etmenin kolay bir yoludur" dedi.

Allan'a bir kadın olarak otostop çekmenin riskleri sık sık soruluyor ve "tek önleminin" içgüdüleri olduğunu söylüyor. Çocuk koltuğu veya alyans gibi işaretlere bakarak, genellikle bir sürücüyü 15 saniye içinde anlayabildiğini söylüyor.

Courtney Allan şu anda Çin'den Güney Afrika'ya otostop çekiyor 

"Elbette erkeklerle rahatsız edici anlar yaşadım ama hiçbir zaman gerçekten tehlikeli bir durumla karşılaşmadım," diyor Allan. "Kadınlara dünyanın güzel ve güvenli olduğunu; dünyanın sizin için de erkekler için olduğu gibi tüm bu şeylerden oluştuğunu gösterme konusunda tutkuluyum."

Son on yılda Güney Amerika ve Avrupa'da 25.000 km'den fazla otostop çeken 27 yaşındaki Lorenza D'Agostino da tek başına otostop çekmenin kadınlar için mutlaka güvenli olmadığına inanmıyor. Sadece iki rahatsız edici an yaşadığını söylüyor.

"İlk başta, insanların yalnız seyahat eden kadın gezginler hakkında söylediklerinden korkmuştum," diye açıklıyor. "Bu çağda bu normal, insanlar daha açık fikirli."

Çoğu uzman otostopun 1970'lerden sonra azaldığı konusunda hemfikir olsa da, günümüzde Güney Afrika'nın bazı bölgelerinde ( burada her zaman ücretsiz değildir ), Patagonya'da ve kırsal Avrupa'da hâlâ varlığını sürdürmektedir . Örneğin, Almanya, Avusturya, İsviçre ve Belçika'nın toplu taşımanın sınırlı olduğu bölgelerinde, son on yılda araç paylaşım bankları ortaya çıkmıştır. ABD'de beş eyalet artık otostopu açıkça yasaklasa da, ilginç bir şekilde ABD Virjin Adaları'ndaki St. John'da hâlâ oldukça yaygın . Britanya'da ise otostop, İskoçya ve Galler'in bazı köşelerinde hâlâ varlığını sürdürmektedir .

D'Agostino, Güney Amerika ve Avrupa'da 25.000 km'den fazla yolu otostopla kat etti

Otostop çekmek genellikle verimli değildir, ancak otostopçular için dolambaçlı yollar eğlencenin bir parçasıdır. Patagonya'da D'Agostino, bir benzin istasyonundan Arjantin'in dağ köyü El Chaltén'e doğru yola çıktı ve Arjantin'in uzun Ruta 40'ında bir arabaya bindikten sonra ıssız bir yerde kendini buldu. Başka seçeneği olmadığından başparmağını uzattı.

"Otostop çekerken, 'İnsanlığa güveniyorum' diye düşündüm," diyor. Bir sonraki yolculuğu onu El Chaltén'e değil, merhum bir büyüğün anma törenine katıldığı ücra bir Mapuche evine götürdü. "Dışarıda birçok güzel kalp olduğunu keşfediyorsunuz," diyor.

İngiltere'den otostopçu Adam Renak, bu uygulamanın modası geçmiş olmadığını savunuyor. Otostopçuların Hitchwiki'yi otostopçular için küresel bir rehber olarak başlatmasından yirmi yıl sonra Renak , 22-36 yaş arası gezginlere yönelik, güvenliği artırmak ve daha iyi otostop noktalarını vurgulamak için paylaşılan verileri kullanan yeni bir uygulama geliştiriyor .
Renak, üç yıl önce Avustralya'da ilk otostopunu çektiğini söylüyor. Uzak Kuzey Queensland'a gitmeye çalışırken bir benzin istasyonunda mahsur kalmış. Tam umudu tükenirken, bir köpek ona doğru koşturmuş, ardından minibüsteki bir kadın onu iki saatte varış noktasına götürmüş ve geçmiş otostop maceralarını özlemle anmış. O zamandan beri otostop çekmek için "mümkün olan her fırsatı değerlendirdiğini" ve Yeni Zelanda ile Norveç'te de otostop çektiğini söylüyor.

Alexandra Menz ve Bernhard Endlicher Menz ve Endlicher 65'ten fazla ülkede 4.000 kez otostop çekti

BBC'ye verdiği demeçte, "Son birkaç yıldır, otostopun tüm beklentileri karşıladığı daha sosyal, etik ve ekonomik bir seyahat eğilimi görüyoruz," diyor. Renak'a göre bu, "seyahat etmenin en çevre dostu yolu".
Reid'e göre, otostop çekmek de internetin sağladığı canlanmadan faydalanıyor olabilir. Uber, Lyft ve Liftshare gibi araç paylaşım uygulamaları ortaya çıktıkça, tamamen yabancı biriyle arabaya binmek, yolcular için eskisi kadar korkutucu görünmeyebilir. Reid, "[Bu] metalaştırılmış otostop biçimleri, insanları otostop fikrine alıştırmış olabilir," diyor. "Hâlâ bu kişi hakkında hiçbir şey bilmiyorsunuz, ama onunla arabaya binin."
Otostopun daha analog ve bölgeye özgü versiyonları da yeniden ortaya çıktı. Washington DC bölgesinde bir toplu taşıma sistemi olan " Slugging ", pandemi sonrası ofise dönüş zorunluluklarıyla teşvik edildi. 2010'ların ortalarından bu yana, Almanya, Avusturya, İsviçre ve Belçika genelinde toplu taşımaya sınırlı erişimin olduğu bölgelerde, vatandaşlara çevre dostu ulaşım imkânı sunmayı amaçlayan araç paylaşım bankları ortaya çıktı.
Sebep ne olursa olsun, Reid geleneksel otostopun yavaş yavaş yeniden canlandığını savunuyor. "Bu popülist bir dönem. İnsanlar zor zamanlar geçiriyor," diyor Reid. "Bazı insanlar otostop karşıtı [endişelerini] geride bırakıp, 'Buraya gelmek istiyorum. Bunu yapacak param yok, bakalım ne olacak' deme eğiliminde."

 Birçok otostopçu, bu uygulamanın başkalarına yardım etmenin önemini pekiştirdiğine inanıyor

Yine de Menz ve Endlicher, bu uygulamayı romantikleştirmemeye özen gösterdiklerini söylüyorlar. Otostop yolculuklarını mümkün kılan ayrıcalık konusunda da samimiler. Seyahatlerinin üzerinden birkaç yıl geçmiş ve şu anda Moskova'da kanepe sörfü yapan çift, otostopun sadece geçmişin bir kalıntısı değil, daha fazla insanın deneyimlemesi gereken bir heyecan olduğuna olan inançlarında kararlılar.
"Otostop çekmek olumlu bir geri bildirim döngüsü yaratıyor," diyor Endlicher. "Artık her zamankinden daha fazla bölünmüş olduğumuza göre, otostop çekmek fark yaratabilir. Nereden olursanız olun, rastgele bir yabancıya yardım edebilirsiniz ve belki bir gün, ihtiyacınız olduğunda başka bir yabancı da size yardım edebilir."