Tenha ve sessiz Kopenhag

SENEM TONGAR
KOPENHAG / DANİMARKA - Avrupa Birliği"nin önemli kriterlerinin oluşturulduğu şehir olması sebebiyle son yıllarda ismini epeyce duyduğumuz Kopenhag aslında ilgimi çeken bir şehir değildi. Zaten gitme sebebimde bir arkadaşımı ziyaretti. Avrupa"da yaşayan diğer iki arkadaşımla buluşmaktı. Mevsim itibariyle havanın daha erken kararması ve soğuk olması dışında Kopenhag"da diğer sıradan Avrupa şehirlerinden biri gibi geldi bana…
Danimarka"ya gidince buranın nesi meşhurdur diye düşündüm. Aklıma pek bir şey gelmedi sonra zaman geçirdikçe çocukluğumuzun önemli parçalarından biri olan Lego"nun bir Danimarka markası olduğunu fark ettim. Tuborg ve Carslberg biralarının da. Ayrıca küçük kurabiyelere İngilizce de Danish denildiğini de orda öğrendim.

BALIKÇI KÖYÜNDEN TÜCCARLARIN LİMANINA
Kopenhag Viking zamanında bir balıkçı köyüyken 1167 yılında rahip Absalon"nun buraya gelip yerleşmesiyle kurulmuş ve şehir adını “tüccarların limanı “anlamını taşıyan Køpmannæhafn (Køpmannæ =tüccar hafn=liman) kelimelerinden geliyordu. Liman şehri olmasıyla hep bir ticaret merkezi olmuştu. Şehirde birçok eski yapı bina olmasına rağmen bana daha çok modern ve sanayi dolu bir şehirmiş gibi geldi. Sanırım bunun sebebi liman ve havanın biraz sisli olmasındandı.



HEM TENHA, HEM DE KALABALIK
Zealand ve Amager adli iki adanın üstüne kurulu şehir nüfusu 1.2 milyon yani bize göre çok küçük. Sokakta yürürken nerde bu insanlar diyorsunuz? Sanki şehir ölü gibi. Gerçi İstanbul gibi bir yerden sonra birçok Avrupa kentinde bunu hissetmek normal. Zaten ülkenin nüfusu 4.5-5 milyon. Halbuki Kopenhag km2 ye düşen nüfus bakımından (667 kişi) kuzey Avrupa"daki şehirler arasındaki en kalabalık şehirlerinden biri.


2000 yazında açılan Øresund köprüsüyle İsveç"in Malmö şehriyle bağlanan Kopenhag bölgedeki önemli metropoller arasına girdi. Dünyanın 7., Avrupa"nın ise 3. en pahalı şehirlerinden biri... Aynı zamanda dünya ve Avrupa sıralamasında yüksek gelir sahibi olan şehirler arasında da yer alıyor.



ÇEVRE DOSTU, BİSİKLETLİLER ŞEHRİ
Şehir aynı zamanda dünyanın en çevre dostu şehirlerinden biri. Şehrin %36 sı bisiklet kullanıyor. Bisiklete binenler günde 1.1 milyon km yol alıyorlarmış. Tabii bunda şehrin buna göre planlanmış olması, insanların trafik kurallarına uymaları ve şehrin engebeli bir yapısının olmaması da etkili. Belediye 2015 yılına kadar bu rakamı %50 ye çıkarmak istiyor. Bunlarla ilgili somut adımlar da atıyor.



Mesela şehrin çeşitli yerlerinde halk bisiklet istasyonları mevcut. Çok cüzi bir para karşılığında bu bisikletleri kullanabiliyorsunuz. Bisikleti geri getirdiğinizde paranızı iade alıyorsunuz. Tabii ki çevre dostu olmaları sadece bisiklet kullanımıyla kalmıyor. 1973 de çevre yasasını uygulamaya koyan dünyadaki ilk ülke . Kopenhag belediyesi 2015 yılına kadar CO2 emisyonunu %20 oranında azaltmayı da hedefliyor. Kanalizasyon ıslah çalışmaları sayesinde artık liman içinde de denize giriliyor.Kopenhag çevreci ve sağlıklı yaşamı yemeklerine de yansıtıyor. Şehir nüfusunun %45 ı organik besin tüketiyor. Yine 2015 e kadar bu oranın %90 olmasını hedefliyorlar.



SANAT VE TARİH DOLU MÜZELER
Şehirde beğendiğim yerlerden biri NY Carlsberg Glyptotek idi. Babası Carslberg biralarının kurucu olan şehrin hayırsever sanat koleksiyoncusu Carl Jacobsen tarafından şehre armağan ettiği eski malikane ve sanat ve tarihi eserler koleksiyonu görülmeye değer. Ağırlıklı Mısır, Roma ve Yunan eserlerinin bulunduğu müzede ayrıca Fransa dışındaki en büyük Rodin koleksiyonuna sahip. Danimarka"nın hakimiyet bile sürmediği coğrafyalardan bir sürü tarihi eser vardı. Sanırım zengin batı geniş müzelerinin salonlarını dolduracak kadar çok eser taşımışlar zamanında. Bu müzeleri gezerken sermaye birikiminin ne kadar önemli bir şey olduğunu anladım.



Şehirdeki ulusal müze de güzeldi. Ulusal müzenin içinde birde çocuklar için özel bir müze vardı. Burada çocuklar tahtadan kılıçlarla eski gemilerin içinde geçmiş zaman gittikleri gibi Hint kıyafetlerini giyip Hintli bir tüccar da oluyorlar. Ben özellikle çocuk müzesinde çok eğlendim. Utanmadım okul sıralarına oturup karatahtama yazılar yazdım. Sanırım kısa bir sure içinde olsa çocukluk günlerine dönmek güzel oluyor.



EĞLENCE PARKI TİVOLİ
Kültür ve tarih dışında biraz daha eğlenceli zaman geçirmek isteyenler için şehrin merkezindeki Tivoli bahçesi ideal bir yer. 1843 yılında açılan park hiç de öyle eski bir parka benzemiyordu. Parkta aynı zamanda dünyanın en eski dönme dolabı da bulunuyordu.



Bizdeki lunapark ve panayırlar gibi ailenizle güzel zaman geçirebileceğiniz bir yer. Parkta birçok farklı kültürden izler taşıyan yapılar ve eğlence aletleri vardı. Mesela Türk-İslam izleri taşıyan bir çeşme yapmışlar ama aslında ATM makineleri var. Bir restoran ama saki Hint sarayları gibi. Tabii ki atlı karıncalar, dönme dolaplar ve daha bir sürü eğlence bulunuyor.



KENTİN SİMGESİ KÜÇÜK DENİZ KIZI HEYKELİ
Çocukluğumuzun önemli hikayelerinden olan kibritçi kız , çirkin ördek ve küçük deniz kızının yazarı Danimarkalı yazar Hans Christian Andersen. Şehir ile özdeşleşmiş anıtlardan biri de limanda bir kayanın üzerinde oturan küçük denizkızı heykeli. Küçük Deniz Kızı'nın heykeli ( Danca Den lille havfrue) Kopenhag'da Langelinie limanında bir taşın üzerinde oturur. Heykel Danimarka'nın başkenti Kopenhag'ın simgesi durumundadır.1909 yılında şehrin hayırseverlerinden Carl Jacobsen tarafından yaptırılan heykel sanılanın aksine gayet küçük, sadece 1.25 mt. uzunluğunda ve 175 kilo ağırlığında



ASKERİ BÖLGE MARJİNALLERE KALMIŞ
Şehrin görülmeye değer ilginç yerlerinden biri ise Christianshavn adacığı ve burada yer alan özgür Christiania komünü dikkati çekiyor. Burası 34 hektar alanda 850 kişinin yaşadığı 1989 yılında özel bir yasayla özel bir statüye sahip eski askeri bölge. Askeriye tarafından terk edilen alan 4 eylül 1971 yılında insanların çitleri kırıp içeri girmelerine kadar sadece köpeklere ve bekçisine ev sahipliği yapıyordu. Çitlerin yıkılarak halkın içeri girmesindeki amaç çocuklar için oyun alanı oluşturmaktı.



Ama zamanla hippie grupları ve anarşik hareketler tarafından sahiplenildi. Burası yıllardan beri marjinallere, kural tanımazlara, gençlere, öğrencilere, homoseksüellere, artistlere ve evsizlere ev sahipliği yapıyor. Ülkedeki sigara içme yasağı burada geçerli değil… Zaten 2004 yılına kadar ülkede haşhaş satışı serbestti. Bu küçük kasabada araba girişi yasak.yasayanlar arabalarını yerleşkenin dışında park etmek zorundalar.



Ayrıca yerleşkede Danimarka kronu geçmesine rağmen kendi para birimleri Løn kullanılıyor. Burası gercekten Kopenhag içinde tamamen farklı kuralları ve sakinleri olan ayrı bir dünya. Zaten kapısından girerken ki” Avrupa birliğinden çıkıyorsunuz” yazısı da bunu kanıtlar nitelikte.



İSKANDİNAVYA İÇKİ İLE ISINIYOR
Kopenhag"ta yemek olarak ilginç bir şeye rastlamadım ama soğuk bir mevsimde giderseniz mutlaka Gløgg için. Aslında Gløgg için Christmas en uygun zaman.kuzey Avrupa ülkelerinde yaygın olarak yapılan bir sıcak şarap türü, içinde kırmızı şarap, tarçın, zencefil, kakule, karanfil, bal, kuru üzüm var. İsteğe göre brandy, akvavit ve votka konuluyor. Akvavit buğday ya da patatesten yapılan ve kimyonla tatlandırılan bir İskandinav içkisi . Tüm bu karışım 60-70 C ye kadar ısıtılıyor ve sonra servise hazır. İçimi çok güzel ama birkaç bardak sizi kolaylıkla sarhoş edebilir, benden söylemesi.
Kısacası Kopenhag İskandinavya"nın birçok açıdan en önde gelen şehirlerinden biri ve içinde tahmin edildiğinden çok daha fazlası olan bir şehir.